सरडा प्राण्याची संपूर्ण माहिती Lizard Animal Information In Marathi

Lizard Animal Information In Marathi सरडा हा एक शिकारी प्राणी आहे. जे कीटकांची शिकार करून आपले पोट भरतात. सरडे हे खवले त्वचेचे सरपटणारे प्राणी आहेत. आपल्या सभोवताली हे जास्त आढळून येतात. जे सहसा पाय जंगम पापण्या आणि बाह्य कान उघडल्यामुळे सापांपेक्षा वेगळे असतात. तथापि काही पारंपारिक सरड्यांमध्ये यापैकी एक किंवा अधिक वैशिष्ट्ये नसतात. काही सरडे रंग बदलणारे सरडे गटांमध्ये अवयवांची झीज आणि नुकसान झाले आहे.  चला तर मग याविषयी सविस्तर माहिती घेऊया.

सरडा प्राण्याची संपूर्ण माहिती Lizard Animal Information In Marathi

सरडाला गिरगीट म्हणून सुध्दा ओळखले जाते. हॉलब्रोकिया आणि कोफोसॉरस या वंशातील काही प्रजातींमध्ये बाह्य कान उघडणे नाहीसे झाले आहे. सरडेच्या बहुतेक जिवंत प्रजाती उबदार प्रदेशात राहतात. परंतु काही जवळ आढळतात. युरोप, रशिया मधील आर्क्टिक सर्कल आणि इतर दक्षिण अमेरिकेच्या दक्षिण टोकापर्यत विविध प्रकारचे प्राणी पाहायला मिळतात. काही ठिकाणी पाळीव प्राणी म्हणून उपयोग केला जातो.

• कोल्हा प्राण्याची संपूर्ण माहिती 

वर्णन :

सरडा विविध जातीनुसार वेगळा असतो. हे लहान ते मध्यम आकाराचे सरडे असतात. ते ग्राउंड रहिवासी आहेत, प्रामुख्याने कीटक खातात. परंतु मॉलस्क आणि वनस्पती बिया देखील खातात. सरडे त्याच्या प्रजातीवर अवलंबून असते. काही सरडे आकारात आणि शरीराच्या संरचनेत खूप भिन्न असतात. नर ब्रुकेशिया मायक्रा जगातील सर्वात लहान सरपटणाऱ्या प्राण्यांपैकी एक आहे.

5 सेमी ते 68 सेमी नर फर्सिफर ऑस्टलेटीमध्ये कमाल एकूण लांबी बदलते. अनेकांचे प्राण्याचे डोके किंवा चेहर्यावरील अलंकार असतात. जसे की अनुनासिक प्रोट्र्यूशन्स किंवा ट्रायओसेरॉस जॅकसोनीच्या बाबतीत शिंगासारखे प्रक्षेपण किंवा त्यांच्या डोक्याच्या वरचे मोठे शिळे असतात. जसे की बर्‍याच प्रजाती लैंगिकदृष्ट्या द्विरूप असतात. आणि नर सामान्यत: मादी गिरगिटांपेक्षा जास्त शोभेच्या असतात. यातील काही सरडाच्या प्रजातिमध्ये रंग बदलणारे प्राणी आढळून येतात.

सरडाचे पाय आर्बोरियल लोकोमोशनशी अत्यंत जुळवून घेतात आणि कॅमेलीओ नमाक्वेन्सिस सारख्या प्रजाती ज्यांनी दुय्यमरित्या स्थलीय सवय अंगीकारली आहे. त्यांनी थोड्याफार बदलांसह तेच पाऊल आकारविज्ञान टिकवून ठेवले आहे. प्रत्येक पायावर पाच विशिष्ट बोटे 2 फॅसिकल्समध्ये गटबद्ध केली जातात. प्रत्येक पायाची बोटे 2 किंवा 3 च्या चपटे गटात बांधलेली असतात. ज्यामुळे प्रत्येक पायाला चिमट्यासारखे दिसते.

पुढच्या पायांवर बाह्य पार्श्व गटात 2 बोटे असतात. तर आतील मध्यभागी गटात 3 आहेत. मागील पायांवर ही मांडणी उलट आहे, मध्यवर्ती गट ज्यामध्ये 2 बोटे आहेत. आणि बाजूकडील गट 3 आहेत. हे विशेष पाय गिरगिटांना अरुंद किंवा खडबडीत फांद्यावर घट्ट पकडू देतात. शिवाय प्रत्येक पायाच्या बोटाला धारदार पंजा असतो. ज्यामुळे चढताना झाडाची साल सारख्या पृष्ठभागावर पकड घेता येते.

• हत्ती प्राण्याची संपूर्ण माहिती

प्रजाती :

शारदा सुपरबा ही एक प्रजाती आहे. जे भव्य पंखा-गळा असलेला सरडा आहे. हे महाराष्ट्र भारत येथे आढळणाऱ्या अगामिड सरड्याची एक प्रजाती आहे. याचे वर्णन 2016 मध्ये करण्यात आले होते, आणि पूर्वी ते एका कॉम्प्लेक्सचा भाग होते. ज्यामध्ये सिताना पॉन्टिसरियाना समाविष्ट होते.

सिताना ही सरड्यांची प्रजाती आहे. जी एकत्रितपणे फॅन-थ्रोटेड लिझर्ड्स म्हणून ओळखली जाते. ही प्रजाती अगामिडे कुटुंबातील आहे. ते नेपाळ, भारत, श्रीलंका आणि पाकिस्तानमध्ये आढळतात. वंशामध्ये 14 प्रजातींचा समावेश आहे. ज्यामध्ये अलीकडेच शोधलेल्या अनेक प्रजातींचा समावेश आहे.

सरडाचा विविध प्रजाती आढळून येतात. काही सरडे आक्रमकता दाखवताना उजळ रंग दाखवतात. आणि जेव्हा ते सादर करतात किंवा त्याग करतात तेव्हा गडद रंग दाखवतात. काही प्रजाती विशेषत: मादागास्कर आणि रेनफॉरेस्ट अधिवासातील काही आफ्रिकन प्रजातींच्या त्यांच्या कवटीच्या ट्यूबरकल्समध्ये निळा प्रतिदीप्ति असतो.

या प्रजातीत हाडांपासून प्राप्त होतो, आणि शक्यतो सिग्नलिंगची भूमिका बजावते. काही प्रजाती जसे की स्मिथचा बटू सरडे विशिष्ट शिकारी प्रजाती ज्याद्वारे त्यांना धोक्यात आणले जात आहे. त्यांच्या दृष्टीद्वारे छलावरणासाठी त्यांचे रंग समायोजित करतात.

काही प्रजातीचा पाळीव सरडे म्हणून वापर केला जातो. सेनेगल सरडे, पँथर सरडे आणि जॅक्सनचा सरडे ह्या पाळीव सरडाच्या काही प्रजाती आहेत. दक्षिण व पश्चिम युनायटेड स्टेट्स आणि वायव्य मेक्सिकोचा गिला राक्षस आणि पश्चिम मेक्सिकोचा मेक्सिकन मणी असलेला सरडा एच हॉरिडम या दोन प्रजाती विषारी आहेत. दोन्ही प्रजाती केवळ भडकावल्यावरच माणसांना चावतात, आणि मृत्यू फारच दुर्मिळ असतात. सरडे सर्वात निरुपद्रवी आहेत. गेकोस जे जगभरातील अनेक देशात आढळून येतात.

• उंदीर प्राण्याची संपूर्ण माहिती

वैशिष्टे :

सरडा हा एक मासाहरी व काही शकाहरी प्राणी आहेत. सरडाच्या प्रजातीचे वैशिष्ट म्हणजे त्यांच्या त्वचेचा रंग बदलू शकतात. वेगवेगळ्या गिरगिटाच्या प्रजाती गुलाबी, निळा, लाल, नारिंगी, हिरवा, काळा, तपकिरी, हलका निळा, पिवळा, नीलमणी आणि जांभळा यांच्या संयोजनाद्वारे त्यांचा रंग आणि नमुना बदलू शकतात. सरडाच्या त्वचेवर वरवरचा थर असतो. ज्यामध्ये रंगद्रव्ये असतात, आणि त्या थराखाली अतिशय लहान ग्वानिन क्रिस्टल्स असलेल्या पेशी असतात.

गिरगिट एस इरिडोफोर्स मधील लहान ग्वानिन नॅनोक्रिस्टल्सच्या जाळीच्या फोटोनिक प्रतिसादाला सक्रियपणे ट्यूनिंग करून रंग बदलतात. सरडे अज्ञात आण्विक यंत्रणेद्वारे हे ट्यूनिंग क्रिस्टल्समधून परावर्तित प्रकाशाची तरंगलांबी बदलते ज्यामुळे त्वचेचा रंग बदलतो. रंग बदल डुप्लिकेट झाला पांढऱ्या त्वचेच्या तुकड्यांच्या ऑस्मोलॅरिटीमध्ये बदल करून हे शिकार करतात.

सरडे विविध अधिवास व्यापतात ज्यात भूगर्भातील वॉरेन आणि बुरोपासून ते पृष्ठभाग आणि उंच झाडे असतात. काही सरडे सावकाश हलतात आणि संरक्षणासाठी गूढ रंगावर अवलंबून असतात. तर काही वाळवंटातील वाळूवर वेगाने धावू शकतात.

कुटुंबातील सरडे एक नामशेष गट काटेकोरपणे सागरी होते. काही मोसासॉर राक्षस आहेत, आणि त्यांची लांबी 10 मीटर पर्यत वाढते. एक जिवंत सरडा, सागरी गॅलापागोस बेटांचे इगुआना समुद्रातील एकपेशीय वनस्पती खातात. तथापि तो आपला बराचसा वेळ बेटांवर लावा खडकांवर बसण्यात घालवतो. इतर कोणतीही अस्तित्वात असलेली सरडे प्रजाती सागरी नाही. परंतु अनेक अंशतः जलचर आहेत, आणि गोड्या पाण्यातील जीवांना खातात.

• लांडगा प्राण्याची संपूर्ण माहिती

आढळून येणारे क्षेत्र :

सरडा प्राणी प्रामुख्याने उप-सहारा आफ्रिकेच्या मुख्य भूप्रदेशात आणि मादागास्कर बेटावर आढळून येतात. जरी काही प्रजाती उत्तर आफ्रिका, दक्षिण युरोप, पोर्तुगाल, स्पेन, इटली, ग्रीस, मध्य पूर्व, दक्षिण भारत, श्रीलंका येथे राहतात. या देशात यांच्या अनेक प्रजाती पाहायला मिळतात. तसेच पश्चिम हिंदी महासागरातील अनेक लहान बेटे हवाईमध्ये बुरखा घातलेल्या आणि जॅक्सनच्या गिरगिटांच्या जंगली लोकसंख्येची ओळख झाली आहे.

सरडा प्राणी सर्व प्रकारच्या उष्णकटिबंधीय आणि पर्वतीय पावसाची जंगले सवाना आणि कधीकधी वाळवंट आणि गवताळ प्रदेशात राहतात. उपकुटुंबातील ठराविक सरडे हे अर्बोरियल असतात. सहसा झाडे किंवा झुडुपात राहतात. जरी काही अंशतः किंवा मोठ्या प्रमाणावर स्थलीय असतात.

त्यापैकी ब्रूकेसिया, रिपेलीओन आणि रॅम्फोलियन या उपकुटुंबातील बहुतेक प्रजाती ज्यामध्ये ब्रुकेशिया, रिप्पेलियन आणि रॅम्फोलिऑन यांचा समावेश होतो. त्या वनस्पतींमध्ये किंवा जमिनीवर कमी राहतात. पानांच्या कचरामध्ये राहतात. गिरगिटांच्या अनेक प्रजाती नष्ट होण्याचा धोका आहे. गिरगिटांची घटती संख्या अधिवासाच्या नुकसानीमुळे आहे.

उपयोग :

सरडा प्राण्याचा उपयोग चीन देशात खाद्य म्हणून केला जातो. चीन मध्ये एक विशेष पदार्थ म्हणून सरडाचे मास खाल्ले जाते. आणि हा एक पाळीव प्राणी आहे. काही लोक पाळीव प्राणी आपल्या मनोरंजनासाठी आणले जाते.

ही माहिती तुम्हाला कशी वाटली, ते आम्हाला कमेंट करून नक्की सांगा व इतरांना शेअर करा.

हे सुद्धा अवश्य वाचा :-

• झेंडू फुलाची संपूर्ण माहिती
• लिली फुलाची संपूर्ण माहिती
• गुलाब फुलाची संपूर्ण माहिती
• चमेली ( जाई ) फुलाची संपूर्ण माहिती

FAQ