तोरणा किल्ल्याचा इतिहास Torna Fort History In Marathi

Torna Fort History In Marathi प्रचंडगड म्हणून ओळखला जाणारा तोरणा किल्ला हा महाराष्ट्र राज्याच्या पुणे जिल्ह्यातील एक मोठा किल्ला आहे. ऐतिहासिकदृष्ट्या महत्त्वाचे म्हणजे १६४३ मध्ये शिवाजी महाराजांनी वयाच्या १६ व्या वर्षी मराठा साम्राज्याचे पहिले केंद्र बनविले. डोंगराच्या समुद्रसपाटीपासून १४०३ मीटर उंचीचा हा जिल्ह्यातील सर्वात डोंगराळ किल्ला बनला.

तोरणा किल्ल्याचा इतिहास Torna Fort History In Marathi

असा विश्वास आहे की हा किल्ला १३ व्या शतकात हिंदू भगवान शिव यांचे अनुयायी शैव पंथ यांनी बांधला होता. गडाच्या प्रवेशद्वाराशेजारी  मेंगाई देवीचे मंदिर आहे, त्याला तेरणाजी मंदिर म्हणतात. १६६३ मध्ये वयाच्या १६ व्या वर्षी शिवाजी महाराजांनी हा किल्ला ताब्यात घेतला आणि मराठा साम्राज्याचा एक किल्ला बनविला गेला.

१८ व्या शतकात शिवाजी महाराजांचा मुलगा राजे संभाजिंच्या हत्येनंतर, मोगल साम्राज्याच्या मुघल सम्राट औरंगजेबाने या किल्ल्याचा ताबा मिळविला, मग या किल्ल्याचे नाव बदलून “फुतुउल्गैब” केले गेले, परंतु ४ वर्षानंतर सरनोबत नागोजी कोकाटे यांनी गडावर लोक चढवून गड पुन्हा मराठ्यांच्या ताब्यात आणला.

तोरणा किल्ल्याची आकर्षणे :-

१) बिनी दरवाजा :-

आजूबाजूच्या परिसरातील नेत्रदीपक हवाई दृश्य हे बिनी दरवाजाचे मुख्य आकर्षण आहे. आपण किल्ला बिनी दरवाजाच्या पायथ्याशी असलेल्या व्हेला गावातून येत असल्यास, ते आपल्यासाठी मुख्य प्रवेशद्वार आहे.

२) हनुमान बन्सियन :-

कोठी दरवाजाच्या पूर्वेकडील भागात हनुमान गड नावाचा मजबूत किल्ला आहे. येथे भगवान हनुमानाची मूर्ती तुमचे लक्ष वेधून घेईल.

३) कोठी दरवाजा :-

बिनी दरवाजाचा रस्ता तुम्हाला कोठी दरवाजाकडे नेतो. येथून, आपण ताडनाजी मंदिराकडे जाऊ शकता. या मंदिरात आपणास सोमाजाई देवी आणि टोरनेजाजी देवीच्या सुंदर मूर्ती पाहू शकता.

४) बुधला माची :-

तोरणा किल्ल्यावरील आणखी एक आकर्षण म्हणजे बुधला माची. काळजीपूर्वक पाहिले तर या माचीची रचना घुबडाप्रमाणे दिसते.  गावाच्या पश्चिमेकडून वाळणजाई दरवाजातून बुधला माचीवर थेट वाट जाते.

५) झुंझार माची :-

तोरणा किल्ल्याच्या थोड्या पुढे गेल्यावर तुम्ही भील किल्ल्यावर जाता. भील गडच्या पूर्व भागात सुप्रसिद्ध झुंझार माची आहे.

तोरणा किल्ल्यावर कसे जायचे :-

पुण्याहून स्वारगेट बसस्थानकाकडे जाण्यासाठी सकाळी साडेसहा वाजल्यापासून बस सुरू होते. संबंधित मार्ग शिवापूर, चेलाडी / नासरपूर / बनेश्वर, त्यानंतर वेल्हे या गावातून जातो. तोरणाकडे जाणारा मुख्य मार्ग येथून सुरू होतो.

पावसाळ्यात काही सावधगिरी बाळगून, वर जाण्याचा मार्ग मध्यम करणे कठीण आहे. “बिनी दरवाजा” किल्ल्याच्या मुख्य प्रवेशद्वारासाठी ही दोन-तीन तासांची चढ आहे.

तोरणा किल्ल्यावर जाण्यासाठी उत्तम वेळ :-

पावसाळ्यानंतर सप्टेंबर ते डिसेंबर या कालावधीत तोरणा किल्ला खास पर्यटकांसाठी लोकप्रिय पर्यटनस्थळ आहे.

हे सुद्धा अवश्य वाचा :-

• प्रतापगड किल्ल्याचा इतिहास 
• राजगड किल्ल्याचा इतिहास 
• विजयदुर्ग किल्ल्याचा इतिहास
• मालेगाव किल्ल्याचा इतिहास 

FAQ