शिवनेरी किल्ल्याचा इतिहास Shivneri Fort History In Marathi

Shivneri Fort History In Marathi शिवनेरी किल्ला म्हणजे मराठा साम्राज्याचे महान राजा छत्रपती शिवाजी महाराज यांचा जन्म झालेला हा किल्ला. हा किल्ला महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक किल्ल्यांपैकी एक आहे. शिवनेरी किल्ला हा १७ व्या शतकातील नागरी किल्ला आहे जो भारताच्या पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर शहराजवळ आहे.

शिवनेरी किल्ल्याचा इतिहास Shivneri Fort History In Marathi

जुन्नर म्हणजे जीर्णनगर प्राचीन भारतातील सर्वात जुन्या शहरांपैकी एक आहे, जिथे शक राजवंशाचे राज्य होते. जुन्नरच्या सभोवतालच्या डोंगरावर १०० हून अधिक लेण्या आहेत, इथेच शिवनेरी किल्ला आहे.

या टेकडीवर बनवलेल्या टेकडीला मोठ्या गल्फने संरक्षित केले आहे आणि यामुळेच किल्ला बांधण्यासाठी सर्वात योग्य जागा होती.

येथे ६४ लेण्या आणि आठ शिलालेख सापडले आहेत. अनेक राज्यकर्त्यांनी सातवाहन, बहमनी, यादव आणि त्यानंतर मुघल साम्राज्याप्रमाणे शिवनेरी किल्ल्यावर राज्य केले.

१५९५ मध्ये शहाजी महाराजांचे आजोबा मालोजी भोसले आणि नंतर छत्रपती शिवाजी महाराजांचे वडील शहाजी राजा यांना एक किल्ला देण्यात आला.

छत्रपती शिवाजी महाराजांचे जन्मस्थान :-

शाहाजी राजे विजापूरचा सुलतान आदिल शाहचा सेनापती होते. सततच्या युद्धामुळे शहाजी राजेंना त्यावेळी गर्भवती असलेल्या पत्नी जिजाबाईच्या सुरक्षेची चिंता वाटत होती. म्हणून त्यांना वाटले की शिवनेरी किल्ला त्यांच्यासाठी सर्वोत्तम स्थान असेल.

किल्ल्यात प्रवेश करण्यापूर्वी, संरक्षित आणि दृढपणे बांधलेल्या गढीसह हे अचूक स्थान होते, सात दरवाजे ओलांडणे आवश्यक होते. शत्रूपासून किल्ल्याचे रक्षण करण्यासाठी किल्ल्याची भिंत खूप उंच होती.

छत्रपती शिवाजी महाराजांचा जन्म १९ फेब्रुवारी, १६३० रोजी किल्ल्यावर झाला आणि त्यांचे बालपण इथेच त्यांनी घालवले.

या किल्ल्यात, त्यांनी महान राजा आणि साम्राज्याचे गुण तयार करण्यासाठी आवश्यक असलेली धोरणे शिकली. आई जिजाबाईंच्या शिकवणुकीमुळे ते प्रभावित झाला. छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या उपस्थितीने शिवनेरी हे पवित्र स्थान बनले आहे. परंतु छत्रपती शिवाजी महाराजांना हा किल्ला सोडावा लागला आणि हा किल्ला १६३७ मध्ये मुघलांच्या ताब्यात गेला.

बदामी तलावाच्या दक्षिणेस तरुण शिवाजी राजे आणि त्यांच्या आई जिजाबाई यांचा पुतळा तुम्ही पाहू शकता. किल्ल्याच्या मध्यभागी पाण्याची टाकी आहे आणि गडाला दोन पाण्याचे झरे आहेत, त्याला गंगा जमुना म्हणतात आणि धबधब्यांचे पाणी पिण्यायोग्य आहे.

शिवनेरी किल्ल्यावर कसे पोहोचाल :-

पुणे हे एक प्रमुख ठिकाण आहे, जिथून शिवनेरी किल्ल्यावर जाऊ शकते.

रोड मार्गे:- पुणे शहर ते शिवनेरी हे अंतर सुमारे ९५ किमी आहे. पुणे आणि मुंबई, हैदराबाद, कोल्हापूर आणि गोवा या भारतातील विविध प्रमुख शहरांमध्ये एसटी आणि खाजगी सेवा नियमितपणे चालू असतात. एखादा फक्त जुन्नरच्या वाटेवरुन जाऊ शकतो. कोणतीही टॅक्सी किंवा भाड्याने देणारी इतर वाहने पुण्याहून किल्ल्यावर जाऊ शकतात.

रेल्वे मार्गाने:- पुणे रेल्वे स्टेशन शिवनेरी जवळचे स्टेशन आहे. पुणे मुंबई, हैदराबाद, बेंगळुरू, चेन्नई, दिल्ली आणि इतर अनेक शहरांमध्ये गाड्यांशी चांगले जोडलेले आहे. गडावर जाण्यासाठी आपण स्टेशनवरून बस किंवा टॅक्सीने प्रवास करू शकता.

विमानाने:- पुणे-लोहेगाव विमानतळ शिवनेरी किल्ल्यावर जाण्यासाठी सर्वात जवळचे विमानतळ आहे.

शिवनेरी मध्ये अद्भुत आकर्षणे :-

शिवनेरीमध्ये बरीच मौल्यवान ठिकाणे पाहायला मिळत आहेत, पहिला महादरवाजा, दुसरा पीर दरवाजा, तिसरा परवानगीचा दरवाजा, चौथा हत्ती दरवाजा, पाचवा शिपाई दरवाजा, सहावा फाटक दरवाजा आणि सातवा कुलाबकर दरवाजा.

• जन्मस्थळ:-  छत्रपती शिवाजी महाराजांचे हे जन्मस्थान आहे.
• पुतळे:-  किल्ल्याच्या दक्षिण टोकाला जिजाबाई आऊसाहेब आणि लहान शिवाजी राजांची शिल्पे आहेत.
• शिवमंदिर:-  किल्ल्यात श्री शिवाई देवीच्या मंदिराच्या नावावरून छत्रपती शिवाजी महाराजांचे नाव ठेवले गेले.
• बदामी तलाव :-  बदामी तलाव नावाचा तलाव किल्ल्याच्या उत्तरेकडील बाजूला आहे.
• प्राचीन लेणी:-  या किल्ल्यात काही भूमिगत बौद्ध लेण्या आहेत.
• पाण्याचे साठे:-  किल्ल्यात अनेक खडक पाण्याच्या टाक्या आहेत. गंगा आणि जमुना यापैकी पाण्याच्या मोठ्या टाक्या आहेत.
• मोगल मशिद:-  किल्ल्यावर मुघल काळाची एक मशीद देखील आहे.

हे सुद्धा अवश्य वाचा :-

• प्रतापगड किल्ल्याचा इतिहास 
• राजगड किल्ल्याचा इतिहास 
• विजयदुर्ग किल्ल्याचा इतिहास
• मालेगाव किल्ल्याचा इतिहास 

FAQ