Women Education In India Essay In Marathi भारताच्या सामाजिक-आर्थिक विकासात महिला शिक्षणाचा मोठा वाटा आहे. ब्रिटीश राजवटीच्या शेवटी स्त्रियांमध्ये साक्षरतेचे प्रमाण 12% होते. सरकार आणि समुदायांच्या सततच्या पाठिंब्यामुळे, महिलांच्या साक्षरतेच्या टक्केवारीत मोठ्या प्रमाणात सुधारणा झाली आहे ज्यामुळे समाजाच्या तसेच राष्ट्राच्या विकासाला हातभार लागला आहे.
भारतातील स्त्री शिक्षण मराठी निबंध Women Education In India Essay In Marathi
भारतातील स्त्री शिक्षण वर १० ओळी 10 Lines Women Education In India In Marathi
1) आधुनिक भारतातील स्त्रिया शिक्षणाद्वारे अर्थव्यवस्थेचा आणि विकासाचा भाग बनत आहेत.
2) 2011 च्या जनगणनेच्या आकडेवारीनुसार, भारतातील महिला साक्षरता दर 65.46% होता जो वेळोवेळी बदलत राहिला.
3) स्त्री-पुरुष समानतेवर अधिकाधिक लक्ष केंद्रित केल्यामुळे महिला साक्षरता दरात वाढ झाली आहे.
4) ग्रामीण भारतात पुरुषप्रधान समाज असल्यामुळे भारताला स्वातंत्र्य मिळाले तेव्हा महिला साक्षरता दर अत्यंत कमी 8.6% होता.
5) स्वातंत्र्योत्तर काळात मुलांना शिक्षणासाठी शाळेत पाठवताना मुलींपेक्षा त्यांना अधिक प्राधान्य दिले गेले.
6) जागतिकीकरण आणि तांत्रिक प्रगतीमुळे भारतातील स्त्री शिक्षणाची स्थिती सुधारली आहे.
7) महिलांच्या शिक्षणावर परिणाम करणारे घटक म्हणजे लैंगिक असमानता, सुरक्षिततेचा अभाव, महिलांवरील गुन्हे इ.
8) महिलांच्या शिक्षणाला चालना देण्यासाठी सरकारने ‘सर्व शिक्षा अभियान’, ‘साक्षर भारत मिशन’ असे विविध उपक्रम सुरू केले आहेत.
9) भारतीय संविधानाने भारतात ‘शिक्षण हक्क’ कायद्याद्वारे लिंगभेद न करता सर्वांना शिक्षण सुनिश्चित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
10) स्त्रियांच्या शिक्षणामुळे त्यांच्या राजकारणातील वाढत्या सहभागामुळे लोकशाही बळकट झाली आहे.
भारतातील स्त्री शिक्षण मराठी निबंध Women Education In India Essay In Marathi { १०० शब्दांत }
प्राचीन भारतातील स्त्रीशिक्षण बऱ्यापैकी होते पण मध्यम वयात स्त्रियांवर अनेक बंधने असल्याने ती ढासळली. तथापि, दिवसेंदिवस ते अधिक चांगले होत आहे कारण भारतातील आधुनिक लोकांना हे समजले आहे की महिलांच्या वाढीशिवाय आणि विकासाशिवाय देशाचा विकास शक्य नाही.
महिलांना पुरुषांप्रमाणे शिक्षणात समान संधी दिली पाहिजे आणि त्यांना कोणत्याही विकास कार्यापासून अलिप्त ठेवता कामा नये. देशातील जवळपास निम्मी लोकसंख्या महिलांनी व्यापलेली आहे, म्हणजे जर स्त्रिया अशिक्षित असतील तर अर्धा देश अशिक्षित आहे ज्यामुळे सामाजिक-आर्थिक स्थिती खराब आहे.
महिला शिक्षणाच्या माध्यमातून भारताचा सामाजिक आणि आर्थिक विकास अधिक वेगाने होईल. महिला शिक्षणाचे महत्त्व सर्वत्र पसरवण्यासाठी आणि त्याची पातळी सुधारण्यासाठी देशव्यापी राष्ट्रीय प्रचार आणि जागृती कार्यक्रम अत्यंत आवश्यक आहेत. एक शिक्षित स्त्री तिच्या संपूर्ण कुटुंबाला आणि संपूर्ण देशाला शिक्षित करू शकते.
भारतातील स्त्री शिक्षण मराठी निबंध Women Education In India Essay In Marathi { २०० शब्दांत }
देशाचा सर्वांगीण विकास होण्यासाठी स्त्रीशिक्षण अत्यंत आवश्यक आहे. रुग्णाला पूर्णपणे बरे करण्यासाठी आणि आरोग्य परत देण्यासाठी हे एक प्रभावी औषध आहे. महिला शिक्षण ही भारतासाठी सामाजिक आणि आर्थिकदृष्ट्या विकसित होण्याची मोठी संधी आहे. सुशिक्षित स्त्रिया हे शस्त्र आहे जे आपल्या घरातील आणि व्यावसायिक क्षेत्रात योगदान देऊन भारतीय समाजावर सकारात्मक प्रभाव पाडतात. ते देशाच्या तसेच समाजाच्या सुधारित अर्थव्यवस्थेचे कारण आहेत.
सुशिक्षित स्त्रीमध्ये तिचे घर आणि व्यावसायिक जीवन हाताळण्याची क्षमता असते. ते भारतातील लोकसंख्या नियंत्रित करण्यात प्रभावीपणे योगदान देऊ शकतात कारण त्यांना अशिक्षित स्त्रीच्या तुलनेत नंतरच्या वयात लग्न करायचे आहे. लोकसंख्येच्या बाबतीत भारत हा जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा देश आहे कारण महिला शिक्षणाची पातळी कमी आहे. जर स्त्री अशिक्षित असेल तर देशाचे भविष्यही अशिक्षित असेल.
मध्यम वयात स्त्रीशिक्षण हा भारतातील चिंतेचा विषय होता, मात्र आता तो बऱ्याच अंशी सुटला आहे. देशाच्या सामाजिक आणि आर्थिक स्थितीत काही सकारात्मक बदल घडवून आणण्यासाठी पुरुषांप्रमाणेच स्त्री शिक्षणालाही भारतात खूप प्राधान्य दिले जाते. पूर्वी महिलांना घराबाहेर पडण्याची परवानगी नव्हती. ते त्यांचे शिक्षण म्हणून केवळ घरगुती कामांपुरते मर्यादित होते.
देशाच्या अर्ध्या अर्ध्या लोकसंख्येला स्त्री आणि पुरुष दोघेही व्यापतात. त्या नाण्याच्या दोन बाजू आहेत त्यामुळे देशाच्या विकासात सहभागी होण्याची समान संधी हवी. एक दुसऱ्याशिवाय अस्तित्वात नाही कारण स्त्रिया सर्वस्व आहेत कारण त्या भावी पिढीला जन्म देतात. जर ते चांगले शिक्षित असतील तर ते सुशिक्षित भावी पिढीला जन्म देतील आणि अशा प्रकारे भारतातील सामाजिक आणि आर्थिक स्थिती सुदृढ होईल.
भारतातील स्त्री शिक्षण मराठी निबंध Women Education In India Essay In Marathi { ३०० शब्दांत }
देशाच्या योग्य सामाजिक आणि आर्थिक विकासासाठी स्त्रीशिक्षण अत्यंत महत्त्वाचे आहे. स्त्री-पुरुष दोघेही नाण्याच्या दोन बाजू आहेत आणि समाजाच्या दोन चाकांप्रमाणे सारखेच चालतात. त्यामुळे दोन्ही देशाच्या वाढ आणि विकासाचे महत्त्वाचे घटक आहेत त्यामुळे शिक्षणात समान संधी आवश्यक आहे. दोन्हीपैकी कोणीही उतरती कळाले तर सामाजिक प्रगती शक्य नाही.
भारतातील स्त्री शिक्षण हे देशाच्या भविष्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे कारण स्त्रिया त्यांच्या मुलांच्या पहिल्या शिक्षिका म्हणजे राष्ट्राचे भविष्य आहे. महिलांच्या शिक्षणाकडे दुर्लक्ष होत असेल, तर ते राष्ट्राच्या उज्ज्वल भविष्याकडे दुर्लक्ष करणारे ठरेल. अशिक्षित महिला कुटुंब सांभाळण्यात, मुलांची योग्य काळजी घेण्यात आणि त्यामुळे भावी पिढी कमकुवत करण्यात सक्रिय सहभाग घेऊ शकत नाही. स्त्री शिक्षणाचे सर्व फायदे आपण मोजू शकत नाही.
भारतातील स्त्री शिक्षण ही नव्या युगाची निकडीची गरज आहे. देशातील महिलांच्या योग्य शिक्षणाशिवाय आपण विकसित राष्ट्राची आशा करू शकत नाही. कुटुंब, समाज आणि देशाच्या प्रगतीमध्ये महिलांचा फार मोठा वाटा असतो. देशात लोकशाही यशस्वी होण्यासाठी पुरुषांच्या बरोबरीने स्त्री शिक्षण आवश्यक आहे. सुशिक्षित स्त्रिया हे कुटुंब, समाज आणि देशाच्या आनंदाचे खरे स्त्रोत आहेत.
पुरुषाला शिक्षित केल्याने पुरुषालाच शिक्षित केले जाते, परंतु स्त्रीला शिक्षित केल्याने संपूर्ण कुटुंब आणि अशा प्रकारे संपूर्ण राष्ट्र एक दिवस शिक्षित होते. देशात स्त्री शिक्षणाचे महत्त्व अधोरेखित करणे अत्यंत आवश्यक आहे कारण स्त्रिया आपल्या मुलांच्या प्रथम शिक्षिका आहेत. आई म्हणजेच स्त्रीच्या प्रेमावर आणि काळजीवर मुलाचे भवितव्य अवलंबून असते.
प्रत्येक मुलाला त्याचा/तिचा पहिला धडा आईच्या माध्यमातून मिळतो, त्यामुळे आईसाठी शिक्षित असणे खूप महत्त्वाचे आहे कारण केवळ एक सुशिक्षित आईच आपल्या मुलाचे करिअर घडवू शकते आणि घडवू शकते. प्रशिक्षित आणि सुशिक्षित माता त्यांच्या जीवनकाळात अनेक जीवनांचे पोषण करू शकतात आणि विकसित राष्ट्राला जन्म देऊ शकतात.
एक स्त्री आयुष्यभर मुलगी, बहीण, पत्नी आणि आई अशा अनेक पात्रांची भूमिका पार पाडते. कोणत्याही नातेसंबंधात अडकण्यापूर्वी, प्रथम ती स्वतंत्र देशाची स्वतंत्र नागरिक आहे आणि तिला पुरुषाप्रमाणे सर्व अधिकार आहेत. त्यांना जीवनाच्या सर्व क्षेत्रात चांगले कार्य करण्यासाठी योग्य शिक्षण मिळण्याचा अधिकार आहे. महिला शिक्षण त्यांना त्यांच्या जीवनात अधिक स्वतंत्र आणि सशक्त बनण्यास मदत करते.
भारतातील स्त्री शिक्षण मराठी निबंध Women Education In India Essay In Marathi { ४०० शब्दांत }
परिचय :-
भारत जगातील महान लोकशाही देशांपैकी एक मानला जातो आणि ऑक्टोबर-डिसेंबर 2018 च्या आर्थिक तिमाहीत जगातील सर्वात वेगाने वाढणारी अर्थव्यवस्था म्हणून चीनलाही मागे टाकले आहे; सर्वांसाठी शिक्षण आणि स्त्री-पुरुष समानता सुनिश्चित करूनच एक उपलब्धी शक्य झाली आहे. महिला शिक्षणाला चालना देणे आणि महिला साक्षरता सुनिश्चित करणे हे भारताच्या यशामागील प्रमुख घटक आहेत.
गेल्या काही दशकांत विकास आणि महिला शिक्षणात झालेली अभूतपूर्व वाढ आकडेवारीवरून दिसून येते- अधिकाधिक भारतीय स्त्रिया अर्थव्यवस्थेचा भाग बनत असल्याने सामाजिक आर्थिक विकासापूर्वी कधीही न पाहिलेला भारत वेगाने प्रगती करत आहे.
भारतातील स्त्री शिक्षणाची सद्यस्थिती :-
भारताला स्वातंत्र्य मिळाले तेव्हा राष्ट्रीय महिला साक्षरता दर 8.6% इतका दुःखदपणे कमी होता. ज्या स्त्रियांना स्वातंत्र्यलढ्यात भाग घेण्याची मुभा होती, त्या आता घरात बंदिस्त झाल्या, त्यामुळे पुरुषप्रधान पितृसत्ताक समाजाची निर्मिती झाली.
2011 च्या जनगणनेनुसार भारतातील महिला साक्षरता दर 1951 मधील 8.6% वरून 64.63% पर्यंत वाढला आहे. महिला साक्षरतेच्या दरातील ही वाढ उत्साहवर्धक आणि आशादायकही आहे.
भारताचा सध्याचा महिला साक्षरता दर पुरुष साक्षरता दरापेक्षा मागे आहे, पूर्वीचा 65.6% आणि नंतरचा 81.3%. भारतातील स्त्री शिक्षणाचा दर 65.6% हा जागतिक सरासरी 79.7% पेक्षा लक्षणीय कमी आहे. ग्रामीण भागात परिस्थिती अधिक गंभीर आहे, जिथे मुलांच्या तुलनेत कमी मुली शाळेत जातात आणि मुलींमध्ये गळतीचे प्रमाण चिंताजनक आहे.
भारतातील स्त्री शिक्षणाचे फायदे :-
1) सामाजिक विकास :-
भारतीय समाजातील अनेक सामाजिक दुष्कृत्ये दूर करण्यासाठी महिलांना शिक्षित करणे ही गुरुकिल्ली असू शकते- हुंडा प्रथा, स्त्री भ्रूणहत्या आणि कामाच्या ठिकाणी होणारा छळ इ. एक सुशिक्षित स्त्री भावी पिढी बदलते.
2) आर्थिक विकास :-
महिलांना शिक्षित केल्याने निश्चितच देशाचा आर्थिक विकास होईल कारण अधिकाधिक महिला कार्यशक्तीमध्ये सामील होतील.
3) उच्च राहणीमान :-
एक सुशिक्षित महिला तिच्या कुटुंबाच्या आणि नातेवाईकांच्या गरजांसाठी आर्थिक मदत करेल. दोन कमावते पालक मुलांच्या वाढीच्या चांगल्या संधी तसेच कुटुंबाचे उच्च राहणीमान प्रदान करतात.
4) सामाजिक ओळख :-
सुशिक्षित स्त्रिया असलेल्या कुटुंबाला चांगला सामाजिक दर्जा मिळतो आणि त्यांना इतरांपेक्षा जास्त सन्मान दिला जातो. एक सुशिक्षित स्त्री समाजात योग्य रीतीने वागते आणि कुटुंबाला गौरव मिळवून देते.
5) सुधारित आरोग्य आणि स्वच्छता :-
एक सुशिक्षित स्त्री तिच्या कुटुंबासाठी आरोग्य धोके ओळखते आणि त्यांना कसे सामोरे जावे हे माहित असते. तिला आपल्या मुलांना चांगले आणि वाईट स्वच्छतेबद्दल सांगून त्यांचे पोषण आणि पालनपोषण कसे करावे हे माहित आहे.
निष्कर्ष :-
सुशिक्षित स्त्री ही जादूच्या कांडीसारखी असते जी समृद्धी, आरोग्य आणि अभिमान आणते. आपल्या स्वातंत्र्यानंतर आपण स्त्री शिक्षणात बरीच सुधारणा केली आहे, परंतु अजूनही बरेच काही सुधारायचे आहे. भारतातील महिला शिक्षणाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारे घटक प्रामुख्याने सामाजिक आहेत आणि जर आपल्याला सामाजिक-आर्थिक विकासाची उद्दिष्टे साध्य करायची असतील तर ती ओळखून ती दूर करणे आवश्यक आहे
प्रश्नोत्तरे :-
भारतात स्त्री शिक्षणाचा प्रसार करणारे पहिले कोण होते?
सावित्रीबाई फुले आणि ज्योतिबा फुले यांनी सर्वप्रथम स्त्री शिक्षणाला प्रोत्साहन दिले आणि 1848 मध्ये मुलींसाठी संस्था स्थापन केली.
स्त्री शिक्षण कसे फायदेशीर आहे?
महिला शिक्षणामुळे सामाजिक दुष्कृत्यांचे निर्मूलन करण्यात, त्यांना त्यांच्या हक्कांची जाणीव करून देण्यासाठी, त्यांचे जीवनमान सुधारण्यास आणि कर्मचार्यांमध्ये योगदान देण्यात मदत होईल. देशाच्या विकासातही त्यांची मदत होईल.
महिला शिक्षणाला चालना देण्यासाठी भारत सरकारने सुरू केलेल्या काही योजना कोणत्या आहेत?
बेटी बचाओ बेटी पढाओ योजना, सर्व शिक्षा अभियान, राष्ट्रीय महिला कोष आणि महिला शक्ती केंद्र या भारतातील महिला शिक्षणाला प्रोत्साहन देण्यासाठी काही सरकारी योजना आहेत.
आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिवस कधी साजरा केला जातो?
8 सप्टेंबर रोजी भारतासह जगभरात आंतरराष्ट्रीय साक्षरता दिवस साजरा केला जातो.