सप्तशृंगी देवी मंदिर Saptashrungi Devi Temple Information In Marathi

Saptashrungi Devi Temple Information In Marathi सप्तशृंगी हे एक हिंदु तीर्थक्षेत्र आहे. हे महाराष्ट्रातील पश्चिम महाराष्ट्र राज्यातील नाशिकपासून ३७० किलोमीटर  अंतरावर आहे. हिंदू परंपरेनुसार सप्तश्रृंगी निवासिनी देवी सात पर्वताच्या शिखरावर राहतात.

सप्तशृंगी देवी मंदिर Saptashrungi Devi Temple Information In Marathi

हे भारतातील नाशिकजवळील लहान गाव, कळवण तालुक्यातील नंदुरी येथे आहे. या ठिकाणी दररोज भाविक मोठ्या संख्येने भेट देतात. हे मंदिर महाराष्ट्राच्या साडेतीन शक्तीपीठांपैकी एक म्हणून प्रसिद्ध आहे. भारतीय उपखंडात स्थित ५१ शक्तीपीठांपैकी हे मंदिरही आहे आणि सती (भगवान शिव यांची पहिली पत्नी) तिचा उजवा हात या ठिकाणी कोसळल्याचेही समजले जाते.

• महाड गणपती मंदिर

मंदिराचा इतिहास :-

हिंदू मान्यतेनुसार, तिचे वडील दक्षमहाराज करीत असलेल्या यज्ञात (अग्निपूजाच्या अनुष्ठानात) भगवान शिवच्या पत्नीने, सतीने अपमान केला. या घटनेने रागाने भगवान शिव यांनी तांडव नृत्य सुरू केले. सर्व सृष्टीचा नाश रोखण्यासाठी, भगवान विष्णूने सतीचे शरीर कापण्यासाठी सुदर्शन चक्राचा वापर केला. सती यांचे शरीर सध्या भारतीय उपखंडात पसरलेले आहे.

दंतकथा :-

असेही म्हटले जाते की जेव्हा राक्षस राजा महिषासुर जंगलात विध्वंस घडवत होता तेव्हा देवतांनी आणि लोकांनी दुर्गाला राक्षसाचा वध करण्याचा आग्रह केला. मग १८हाती सशस्त्र असलेल्या सप्तशृंगी देवीने दुर्गाचे रूप धारण केले आणि महिषासुराचा वध केला आणि तेव्हापासून तिला महिषासुर वर्धिनी म्हणूनही ओळखले जाते.

महिषासुर म्हशीच्या रूपात होता. डोंगराच्या पायथ्याशी, जिथून पायर्‍या चढण्यास सुरवात होते, तेथे एक म्हशीचे डोके आहे, ज्याला दैत्याने निर्मित केले गेले आहे, असे मानले जाते की ते महिषासुर राक्षसाचे होते.

रामायण युद्धाच्या वेळी, जेव्हा लक्ष्मण युद्धक्षेत्रात बेशुद्ध पडला होता, तेव्हा हनुमान आपले आयुष्य पुनर्संचयित करण्यासाठी औषधी वनस्पतींच्या शोधात सप्तशृंगी डोंगरावर आला. रामायणात सांगितलेल्या दंडकर्ण्य नावाच्या जंगलाचा सप्तशृंग पर्वत होता. सीता आणि लक्ष्मण यांच्यासह भगवान राम देवीला प्रार्थना करण्यासाठी आणि तिचा आशीर्वाद घेण्यासाठी या टेकड्यांवर आले होते, असा उल्लेख आहे.

• शिर्डी साईबाबा मंदिर 

मार्कंडेयच्या टेकडीवर ऋषी मार्कंडेय नावाच्या डोंगरावर एक गुहा असून तिथे ऋषींचा वास असल्याचे म्हटले जाते. सप्तशृंगीच्या पूर्वेस ही टेकडी आहे आणि खोल दरीने दोन टेकड्यांना विभागले आहे. या गुहेत मुक्काम करताना मार्कंडेयांनी देवीचे मनोरंजन करण्यासाठी पुराण (हिंदू धर्मग्रंथ) वाचल्याचे मानले जाते.

आणखी एक स्थानिक मान्यता अशी आहे की दररोज एक वाघ गर्भगृहात राहतो आणि मंदिरावर लक्ष ठेवतो परंतु सूर्योदयाच्या अगोदर निघून जातो. अजून एक मान्यता अशी आहे की जेव्हा एखादी व्यक्ती मधमाश्या नष्ट करण्याचा प्रयत्न करीत होती, तेव्हा कृत्य होऊ नये म्हणून देवी त्याच्यासमोर हजर झाली.

बांधकाम :-

सप्तशृंगी मंदिर हे दोन मजली मंदिर असून वरच्या मजल्यावर देवीचे मंदिर आहे. देवीची प्रतिमा पायथ्याशी असलेल्या गुहेत कोरलेली आहे. डोंगराच्या निखळ चेहर्‍यावरील खडकावर देवी स्वयंभू असल्याचे म्हटले जाते. तिच्याभोवती सात शिखरे आहेत, म्हणून तिचे नाव आहे: सप्त श्रृंगी माता (सात शिखरांची आई).

देवी उच्च मुकुट आणि चांदीची नाक-अंगठी आणि हार असे प्रतिदिन वापरल्या गेलेल्या दागिन्यांनी सजवलेली आहेत. तिचा पोशाख ब्लाउजसह झगाच्या रूपात आहे, जो दररोज नवीन कपड्यांसह बदलला जातो. तिचे पूजेसाठी कपडे घालण्यापूर्वी तिला धार्मिक पद्धतीने औपचारिक अभिषेक किंवा स्नान दिले जाते; आठवड्यातून दोन दिवस कोमट पाण्याचा वापर केल्याची नोंद आहे.

मंदिरासमोरील अंगणात त्रिशूल आहे ज्याला घंटा व दिव्यांनी सुशोभित केले आहे. देवीची इतर मौल्यवान दागिने आहेत जी सामान्यत: वणी येथे सुरक्षित कोठडीत ठेवली जातात पण खास सणाच्या दिवसात देवता सजवण्यासाठी वापरल्या जातात. देवीची प्रतिमा सिंधूर नावाच्या गेरुने चमकदार लाल रंगविली आहे, जी या प्रदेशात चांगली मानली जाते; तथापि, डोळ्यांना रंग स्पर्श होत नाही परंतु पांढर्‍या पोर्सिलेनपासून बनविला जातो, जो अतिशय तेजस्वी चमकतो.

• पंढरपुरचे विठोबा मंदिर 

मंदिरात कसे जायचे :-

रोडमार्गे :-

हे मंदिर नाशिकमध्ये आहे. आम्ही महाराष्ट्रात किंवा शेजारच्या कुठूनही बस किंवा टॅक्सी भाड्याने सहज पोहोचू शकतो. महाराष्ट्र हे बहुतेक भारतीय शहरांशी रस्त्याद्वारे जोडले गेले आहे. महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळ मंदिरासाठी नियमित बस सेवा चालवते. नाशिक मुंबईपासून १८५ कि.मी. अंतरावर आहे आणि एनएच–मार्गे ठाणे-कासार-इगतपुरी मार्गे पोहोचू शकते. नाशिक हे पुण्यापासून२२० किमी अंतरावर आहे.

रेल्वेमार्गे :-

मंदिरातील सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन नाशिक रेल्वे स्टेशन आहे.

हे सुद्धा अवश्य वाचा :-

• प्रतापगड किल्ल्याचा इतिहास 
• राजगड किल्ल्याचा इतिहास 
• विजयदुर्ग किल्ल्याचा इतिहास
• मालेगाव किल्ल्याचा इतिहास