गुलाब फुलाची संपूर्ण माहिती Rose Flower Information In Marathi

Rose Flower Information In Marathi गुलाब ही एक बारमाही, झाडीदार, काटेरी, अतिशय सुंदर सुवासिक फुले असलेली फुलांची वनस्पती आहे. त्याच्या 100 पेक्षा जास्त प्रजाती आहेत, त्यापैकी बहुतेक आशियाई मूळ आहेत. काही प्रजातींचे मूळ प्रदेश युरोप, उत्तर अमेरिका आणि उत्तर पश्चिम आफ्रिका देखील आहेत.

गुलाब फुलाची संपूर्ण माहिती Rose Flower Information In Marathi

भारत सरकारने 12 फेब्रुवारी हा ‘रोझ-डे’ म्हणून घोषित केला आहे. गुलाबाचे फूल त्याच्या कोमलता आणि सौंदर्यासाठी प्रसिद्ध आहे, म्हणूनच लोक लहान मुलांना गुलाबाच्या फुलाची उपमा देतात.

• महाराष्ट्र राज्याची माहिती 

गुलाब फुलाचा इतिहास :-

इतिहासात असे वर्णन आहे की असीरियन राजकन्येला पिवळे गुलाब आवडत होते आणि मुघल बेगम नूरजहाँला लाल गुलाब जास्त आवडत होते. मोगलानी झेबुन्निसा तिच्या पर्शियन कवितेत म्हणते, ‘मी इतकी सुंदर आहे की माझे सौंदर्य पाहून गुलाबाचे रंग फिके पडतात.’ राजपुत्र गुलाबाच्या बागा लावायचे. सीरियाचे राजे गुलाबाची बाग वसवत असत.

• चंद्रपूर जिल्ह्याची माहिती 

पंडित जवाहरलाल नेहरू यांना गुलाबाचे प्रतीक मानले जाते. युरोपातील दोन देशांचे राष्ट्रीय फूल पांढरे गुलाब आणि दुसऱ्या देशाचे राष्ट्रीय फूल लाल गुलाब होते. दोन्ही देशांमध्ये गुलाब युद्ध सुरू झाले. असे असूनही, युरोपातील काही देशांनी गुलाबाला त्यांचे राष्ट्रीय फूल घोषित केले आहे. राजस्थानची राजधानी असलेल्या जयपूरला पिंक सिटी म्हणतात. गुलाब परफ्यूमचा शोध नूरजहाँने लावला होता.

गुलाब फुलाचा परिचय :-

गुलाब सामान्यतः 19 ते 70 अक्षांश भूगोलाच्या उत्तरार्धात सर्वत्र आढळतो. भारतात, ही वनस्पती बर्याच काळापासून लावली जाते आणि अनेक ठिकाणी जंगली देखील आढळते. पिवळ्या फुलांचे जंगली गुलाब काश्मीर आणि भूतानमध्ये आढळतात. जंगलात, गुलाबांना चार किंवा पाच विखुरलेल्या पाकळ्यांची हिरवी रांग असते, परंतु बागांमध्ये, पाकळ्यांची संख्या वाढते परंतु सेवा आणि मेहनती लागवडीमुळे केशरची संख्या कमी होते.

• अहमदनगर जिल्ह्याची संपूर्ण माहिती 

पेन, पॅच इत्यादींच्या सहाय्याने विविध प्रजातींच्या संयोगाने शेकडो प्रकारच्या फुलांची निर्मिती केली जाते. फक्त गुलाब पेन लावला आहे. त्याची फुले अनेक रंगांची असतात, लाल (अनेक संयोजनांचे हलके गडद), पिवळे, पांढरे इ. पांढऱ्या फुलाच्या गुलाबाला सेवती म्हणतात. काही ठिकाणी हिरवी-काळी फुलेही आहेत.

बागांमध्ये कोंबांवर द्राक्षांचा वेल सारखी चढणारी गुलाबाची झुडुपे देखील आहेत. ऋतूनुसार, भारतात दोन प्रकारचे गुलाब मानले जातात, सदगुलाब आणि टील. सदाहरित गुलाब प्रत्येक ऋतूत फुलतो आणि टील फक्त वसंत ऋतूमध्येच फुलतो. टील गुलाबाला एक विशेष सुगंध असतो आणि त्याचा वापर परफ्यूम आणि औषधी असल्याचे समजते.

भारतातील टील गुलाब बहुधा बसरा किंवा दमास्कस वंशाचे असतात. अत्तर आणि गुलाबपाणीसाठी गाझीपूरमध्ये अशा गुलाबांची लागवड खूप आहे. साधारणपणे एका बिघामध्ये हजार झाडे असतात जी चैतमध्ये उगवतात. त्यांची फुले पहाटे उपटून अत्तरांना पाठवली जातात. तो डेग आणि भाभाकेने त्यांचे पाणी काढतो.

डेगमधून एक पातळ बांबूची नळी भाभाका नावाच्या दुसर्‍या पात्रात गेली आहे आणि ती पाण्याने भरलेल्या भांड्यात ठेवली आहे. ही फुले अत्तर पाण्याबरोबर डेगमध्ये ठेवली जातात, ज्यामध्ये सुगंधी वाफ सरडीतून निघते आणि भाभाकेच्या पात्रात येते. ही गळती वाफ गुलाबजल आहे.

गुलाबाचा परफ्यूम बनवण्याचा सोपा मार्ग म्हणजे गुलाबपाणी उथळ भांड्यात ठेवा आणि गोळी जमिनीत गाडल्यानंतर रात्रभर मोकळ्या जमिनीत सोडा. सकाळी थंडीमुळे गुलाबपाण्यावर अतिशय पातळ परफ्यूम पडलेले आढळेल, जे हाताने ब्रश करता येईल. असे म्हटले जाते की 1612 मध्ये नूरजहाँने तिच्या लग्नाच्या वेळी गुलाबाचा परफ्यूम काढला होता.

गुलाब भारतात जंगलात उगवतो, पण ते बागेत किती दिवस लावले जाते. ते योग्य वाटत नाही. काही लोक ‘सतपत्री’, ‘पातळी’ इत्यादी शब्दांना गुलाबाचे समानार्थी शब्द मानतात. रशिउद्दीन नावाच्या मुस्लिम लेखकाने लिहिले आहे की, गुजरातमध्ये चौदाव्या शतकात सत्तर प्रकारच्या गुलाबांची लागवड केली जात असे. बाबर यांनीही गुलाबाची लागवड करण्याविषयी लिहिले आहे. जहांगीरने लिहिले आहे की भारतात सर्व प्रकारचे गुलाब आहेत.

गुलाब फुलाची शेती :-

ग्रामीण शेतकरी गुलाबाची लागवड करून त्यांची आर्थिक व्यवस्था मजबूत करतात. भारतातील सुगंधी उद्योग आणि गुलाबाची लागवड जुनी आहे परंतु उत्पादनाच्या बाबतीत ते बल्गेरिया, तुर्की, रशिया, फ्रान्स, इटली आणि चीन सारख्या इतर देशांपेक्षा खूप जास्त आहे. भारतात हाथरस, एटा, बलिया, कन्नौज, फारुखाबाद, कानपूर, गाझीपूर, राजस्थानमधील उदयपूर (हल्दीघाटी), चित्तोड, जम्मू-काश्मीर, हिमाचल इत्यादी राज्यांमध्ये दमास्कस प्रजातीची लागवड 2 हजार हेक्टर जमिनीवर केली जाते.

हे गुलाब चिकणमातीच्या मातीपासून वालुकामय जमिनीत यशस्वीरित्या वाढू शकते ज्याचे मूल्य 7.0-8.5 पर्यंत आहे. दमास्कस गुलाब समशीतोष्ण आणि समशीतोष्ण दोन्ही हवामानात चांगले वाढू शकतात. हे समशीतोष्ण मैदानी भागात देखील यशस्वीरित्या केले जाऊ शकते जेथे थंड तापमान हिवाळ्यात सुमारे 1 महिना असते. सुगंधी गुलाबाचा वापर गुलाब तेल तयार करण्यासाठी केला जातो.

गुलाब फुलाचे आर्थिक महत्त्व :-

गुलाबाचे गजरे फुलांच्या बाजारात विकले जातात. गुलाबाच्या पाकळ्या आणि साखरेपासून गुलकंद बनवला जातो. गुलाबपाणी व गुलाब अत्तराचे कुटीर उद्योग चालवले जातात. उत्तर प्रदेशात कन्नौज, जौनपूर इत्यादी ठिकाणी गुलाब उत्पादनांचा उद्योग आहे. दक्षिण भारतातही गुलाबाचे पदार्थ चालवले जातात. दक्षिण भारतात गुलाबाच्या फुलांचा मोठा व्यवसाय आहे. मंदिरे, मंडप, समारंभ, पूजास्थळे इत्यादी ठिकाणी गुलाबाच्या फुलांचा मोठ्या प्रमाणात वापर होतो. ते आर्थिक लाभाचे साधन आहे. तेथे हजारो ग्रामीण तरुण फुले हे उत्पन्नाचे साधन बनवतात.

गुलाब फुलाचे प्रतीक :-

वेगवेगळ्या रंगांच्या गुलाबांचे वेगवेगळे अर्थ आहेत.

• लाल – लाल गुलाब प्रेमाची अभिव्यक्ती आहे. लाल गुलाब सहसा प्रेम, उत्कट इच्छा किंवा इच्छा यासारख्या खोल भावना दर्शवतात. लाल गुलाब आदर, प्रशंसा किंवा भक्ती दर्शविण्यासाठी देखील वापरला जाऊ शकतो. खेद आणि दु:ख दर्शविण्यासाठी खोल लाल गुलाबाचा वापर केला जाऊ शकतो. दिलेल्या लाल गुलाबांच्या संख्येलाही विशेष अर्थ आहे. 12 लाल गुलाब ही सर्वात लोकप्रिय संख्या आहे; याचा अर्थ “माझे व्हा” आणि “मी तुझ्यावर प्रेम करतो”.
• गुलाबी – गुलाबी गुलाबाचे बरेच प्रकार आहेत. सहसा, गुलाबी गुलाबांचा वापर कौतुक, आनंद, कृतज्ञता आणि खोल किंवा अंतहीन प्रेम यासारख्या सौम्य भावना व्यक्त करण्यासाठी केला जातो.
• गडद गुलाबी – खोल गुलाबी गुलाबाचा फुलांचा अर्थ खोल कृतज्ञता आणि कौतुक असू शकतो. गडद गुलाबी गुलाब देखील लालित्य आणि कृपा व्यक्त करतात.
• हलका गुलाबी – हलका गुलाबी गुलाब फुलणे आनंददायी आणि निरागसतेचे प्रतीक आहे.
• पांढरा – पांढरा शुद्धता, निर्दोषपणा आणि पवित्र प्रेमाचा रंग आहे. हे शाश्वत आणि मृत्यूच्या पलीकडे टिकणारे प्रेम दर्शवते. पांढरे गुलाब सहसा नवीन सुरुवातीचे प्रतीक असू शकतात आणि नववधूंनी तिच्या लग्नाच्या वेळी पायथ्यापासून चालत असताना त्यांना धरून ठेवण्याची प्रथा आहे. काही विश्वासांमध्ये, पांढरा गुलाब विवाहाच्या पवित्रतेचे प्रतिनिधित्व करू शकतो. सहानुभूती किंवा नम्रता दर्शविण्यासाठी पांढरे गुलाब वापरले जाऊ शकतात. ते आध्यात्मिक गोष्टींबद्दल देखील असू शकतात.
• पिवळा – पिवळा गुलाब सामान्यतः उत्साहाची अभिव्यक्ती म्हणून वापरला जातो. पिवळे गुलाब आनंद, उबदारपणा आणि कधीकधी स्वागताच्या सनी भावना दर्शवतात. ते मैत्री आणि काळजीचे प्रतीक आहेत. पिवळा गुलाब, इतर काही गुलाबांप्रमाणे, कोणत्याही प्रणयाचा अर्थ किंवा व्यक्त करत नाही.
• संत्रा – नारिंगी गुलाब बहुतेक लोकांना आगीच्या झगमगाटाची आठवण करून देतात. हे ज्वलंत फुले उत्कटतेचे आणि उर्जेचे प्रतीक आहेत. इच्छा आणि अभिमान दर्शविण्यासाठी केशरी गुलाबाचा वापर केला जाऊ शकतो.
• बरगंडी – बरगंडीचा रंग सौंदर्याचे प्रतीक आहे.
• हिरवे – हिरवे गुलाब (हे काहीवेळा हिरव्या रंगाचे पांढरे गुलाब असतात) चांगल्या आयुष्यासाठी किंवा चांगल्या आरोग्याच्या पुनर्प्राप्तीसाठी शुभेच्छा, नशीब आणि आशीर्वादाचे प्रतीक असू शकतात.
• निळा – निळा गुलाब निसर्गात आढळत नाही आणि म्हणून ते अप्राप्य किंवा रहस्यमय प्रतिनिधित्व करतात. म्हणून निळे गुलाब आपण ज्या ध्येयापर्यंत पोहोचू शकत नाही त्यांची इच्छा दर्शवितात. त्यांचा काहीवेळा असा अर्थ असू शकतो “माझ्याकडे तू नाही आहे पण मी तुझ्याबद्दल विचार करणे थांबवू शकत नाही”.
• काळा – काळा हा मृत्यू आणि निरोपाचा रंग आहे. काळे गुलाब एखाद्या भावना किंवा कल्पनेचा मृत्यू दर्शवतात. एखाद्याला काळे गुलाब पाठवणे हे नातेसंबंधाचा मृत्यू सूचित करते किंवा काहीवेळा त्याचा उपयोग दफनविधीसाठी केला जाऊ शकतो.
• व्हायलेट आणि जांभळा – एक जांभळा किंवा जांभळा गुलाब संरक्षण दर्शवू शकतो, आणि भव्यता, राजेपणा आणि वैभवाची भावना देखील दर्शवू शकतो. या गुलाबांचा उपयोग पूजा करण्यासाठी केला जातो.
• लॅव्हेंडर – एक लॅव्हेंडर गुलाब, त्याच्या रंगाप्रमाणे, जादू दर्शवितो. हे “पहिल्या नजरेतील प्रेम” देखील व्यक्त करते.

हे सुद्धा अवश्य वाचा :-

• प्रतापगड किल्ल्याचा इतिहास 
• राजगड किल्ल्याचा इतिहास 
• विजयदुर्ग किल्ल्याचा इतिहास
• मालेगाव किल्ल्याचा इतिहास 

FAQ