Pratapgad Fort History In Marathi प्रतापगड किल्ला हा महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा किल्ला आहे. हा किल्ला महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यातील महाबळेश्वरपासून अंदाजे 25 कि.मी. अंतरावर आणि समुद्रसपाटीपासून 1,080 मीटर अंतरावर आहे. हा किल्ला प्रतापगडाच्या लढाईचे ठिकाण होता, आता ते पर्यटनस्थळांचे एक लोकप्रिय ठिकाण आहे.
प्रतापगड किल्ल्याचा इतिहास Pratapgad Fort History In Marathi
मराठा साम्राज्याचे राजे छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी नीरा व कोयना नदीच्या काठी संरक्षणासाठी प्रतापगड किल्ला बांधण्यासाठी आपले प्रधान मोरोपंत त्र्यंबक पिंगळे यांची नेमणूक केली. 1596 मध्ये प्रतापगड किल्ल्याचे बांधकाम पूर्ण झाले. 1659 मध्ये महाराजा शिवाजीराजे आणि अफझलखान यांच्यात प्रतापगडची लढाई झाली. आणि शिवाजी महाराजांनी हा किल्ला अगदी सहजपणे जिंकला. शिवाजी महाराजांचा हा पहिलाच विजय होता.
प्रतापगड किल्ल्याची रचना :-
प्रतापगड किल्ला 2 भागात विभागलेला आहे. यातील एकाला वरचा किल्ला असे म्हणतात, तर दुसर्‍याला कमी गड म्हणतात. वरचा किल्ला एका टेकडीच्या माथ्यावर बांधला गेला होता आणि जवळपास 180 मीटर लांबीचा असून त्यात कायमस्वरूपी इमारत आहेत.
गडाच्या उत्तर-पश्चिम बाजूस भगवान महादेवाचे मंदिर आहे, जे 250 मीटर उंचीवर खडकांनी वेढलेले आहे. दुसर्‍या बाजूला, किल्ल्याच्या दक्षिण-पूर्व टोकावरील खालचा किल्ला उंच बुरुज हा किल्ल्याच्या संरक्षणासाठी बांधला गेला आहेत , जो १०-१२ मीटर उंच आहे.
1661 मध्ये शिवाजी महाराजांना तुळजापूरमधील देवी भवानी मंदिरात जाता आले नाही. त्यामुळे किल्ल्यावर देवीचे मंदिर बांधण्याचे त्याने ठरविले. खालच्या किल्ल्याच्या पूर्वेस हे मंदिर आहे. हे मंदिर दगडाने बनलेले आहे आणि यात देवीची काळी दगडाची मूर्ती आहे.
प्रतापगड किल्ल्याची आकर्षणे :-
अफझलखानची थडगी:-
अफझलखानाची थडग हे मुख्य आकर्षण आहे, जे किल्ल्यापासून दक्षिण-पूर्वेस बरेच लांब आहे.
प्रवेशद्वार:-
प्रवेशद्वार खूपच सुंदर आणि अद्यापही चांगल्या स्थितीत आहे.
देवी भवानी मंदिर:-
हे मंदिर मूळतः शिवाजी महाराजांनी बनवले होते आणि त्यांनी मंदिरात भवानी देवीची एक सुंदर मूर्ती स्थापित केली. मंदिरात हंबीरराव मोहितची तलवारही तुम्हाला दिसते. गडाच्या वर शिवाजी महाराजांनी एक स्मारक बांधले आहे.
प्रतापगड किल्ल्यावर कसे पोहोचाल?
रोड मार्गाने:-
प्रतापगड किल्ला महाबळेश्वरपासून सुमारे 25 कि.मी. अंतरावर आहे. पनवेलहून पोलादपूरला एसटी बस घेता येईल.
रेल्वे मार्गाने:-
प्रतापगड किल्ल्याजवळ सातारा रेल्वे स्टेशन.
हवाई प्रवास:-
कराड विमानतळ हे सातारा जिल्ह्यात सर्वात जवळचे विमानतळ आहे. ते प्रतापगडपासून 125 किलोमीटर अंतरावर आहे.
प्रवासासाठी उत्तम वेळ :-
प्रतापगड किल्ला आणि महाबळेश्वरला भेट देण्याचा उत्तम काळ म्हणजे ऑक्टोबर ते जून. प्रतापगड किल्ल्याचा प्रवास वर्षाच्या कोणत्याही वेळी करता येतो पण पावसाळ्यात या भागाचे सौंदर्य आणखी वाढवले जाते.
सामान्यत: पर्यटकांची महाबळेश्वर ते प्रतापगड येथे जाण्याची योजना असते. आम्हाला आशा आहे की प्रतापगड किल्ल्याबद्दलची सर्व माहिती येथे उपलब्ध आहे जी आपल्यासाठी उपयुक्त आहे.
हे निबंध सुद्धा जरूर वाचा :-
प्रतापगड किल्ल्याचा इतिहास काय आहे?
ते 1656 मध्ये पूर्ण झाले . शिवाजी आणि आदिल शाही घराण्याचा सेनापती अफझलखान यांच्यातील प्रतापगडाची लढाई १० नोव्हेंबर १६५९ रोजी या किल्ल्याच्या तटबंदीखाली लढली गेली. ही नवीन राज्याच्या सैन्याची पहिली मोठी परीक्षा होती आणि याने राज्याच्या स्थापनेचा टप्पा निश्चित केला. मराठा साम्राज्य.
प्रतापगड किल्ल्याचे प्रभारी कोण होते?
नीरा आणि कोयना नद्यांच्या काठाचे रक्षण करण्यासाठी आणि पार खिंडीचे रक्षण करण्यासाठी मराठा शासक शिवाजीने मोरोपंत त्र्यंबक पिंगळे , त्यांचे पंतप्रधान, यांना या किल्ल्याच्या बांधकामाची जबाबदारी सोपवली.
प्रतापगड कशासाठी प्रसिद्ध आहे?
किल्ला आता एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आहे. प्रतापगडाच्या एका बुरुजाचे दृश्य. शिवाजी पहिला आणि विजापूर सल्तनतचा सेनापती अफझल खान यांच्यात १० नोव्हेंबर १६५९ रोजी झालेल्या प्रतापगडाच्या लढाईमुळे किल्ल्याचे ऐतिहासिक महत्त्व आहे.
प्रतापगड कोणत्या जिल्ह्यात आहे?
सातारा
