जैन धर्म वर मराठी निबंध Essay On Jainism In Marathi

Essay On Jainism In Marathi प्राचीन भारतीय धर्मात जैन धर्म आहे. ते तत्वज्ञानाच्या विचारांवर आधारित आहे. जैन भक्त त्यांच्या चोवीस जैन अध्यापकांच्या आध्यात्मिक कल्पना आणि प्रवचनांचे अनुसरण करतात. जैन तीर्थकर जैन धर्माचे अध्यात्मिक नेते मानले गेले. धर्म हा विश्वास आणि रीतीरिवाजांचा समूह आहे, लोक त्यांच्या धार्मिक श्रद्धेचा अभ्यास करून त्यांना सर्वशक्तिमानेशी जोडलेले दिसतात.

जैन धर्म वर मराठी निबंध Essay On Jainism In Marathi

जैन धर्म वर १० ओळींत मराठी निबंध 10 Lines On Jainism In Marathi

१) जैन धर्म हा जगातील एक महत्त्वाचा धर्म आहे.

२) जैन धर्माच्या वाढत्या वास्तविक तारखेचा संदर्भ देणारी माहिती अजूनही आपल्याकडे नाही.

३) जैन धर्मात २४ प्रवर्तक आहेत, जसे इतिहास सांगतो.

४) जैन धर्मामुळे लोकांमध्ये प्रेम आणि बंधुता पसरली आहे.

५) जैन धर्मातील अनेक धर्मग्रंथ बौद्ध धर्मापेक्षा जुने असल्याचे सूचित करतात.

६) जैन धर्माची काही पवित्र ग्रंथ पंथ, जैन आगमास, दिगंबरा आणि स्वेतंबरा आहेत.

७) जैन ज्या ठिकाणी उपासनेसाठी जातो त्याला जैन मंदिर किंवा देरासर असे म्हणतात.

८) जैन धर्माचे काही महत्त्वाचे सण म्हणजे महावीर जयंती, पर्युषण, महामस्तकाभिषेक आणि दिवाळी.

९) जैन धर्माचे स्वेतंबरा आणि दिगंबरा असे दोन विभाग आहेत.

१०) जगातील जवळजवळ प्रत्येक राष्ट्रात जैन धर्म पसरलेला आहे.

• शिवाजी महाराज मराठी निबंध 

जैन धर्म वर मराठी निबंध Essay On Jainism In Marathi { १०० शब्दांत }

जैन धर्म हा अध्यात्म ज्ञानाचा धर्म आहे. जैन धर्मात दिगंबर आणि श्वेतांबर हे दोन उपसमूह आहेत. दोन्ही उप-पारंपारिक गट तपस्वी पद्धतींचा मार्ग अवलंबतात. जैन धर्म हा भारतातील सहावा सर्वात मोठा धर्म आहे. महाराष्ट्र, गुजरात, मध्य प्रदेशात बहुतेक जैन समुदाय आढळतात.

ऐतिहासिक तथ्यांनुसार जैन धर्माची मुळे हडप्पा संस्कृतीतील आहेत. जैन धर्म आपल्याला आत्म्याच्या मुक्तीसाठी जीवन जगण्यास शिकवते. जैन धर्म म्हणतो की जगाचे कल्याण ही सर्वोच्च चिंता आहे आणि विश्वाचे कल्याण हे जैन धर्माचे सार आहे. जैन धर्म मानतो की पृथ्वीवर राहणारी प्रत्येक सजीव प्राणी तितकीच महत्त्वाची आहे.

जैन समुदाय शाकाहारी आहेत आणि जगण्याच्या सोप्या पद्धतीवर विश्वास ठेवतात. भगवान महावीर जैन धर्माचे संस्थापक मानले जातात.

• छत्रपती शिवाजी महाराज संपूर्ण माहिती 

जैन धर्म वर मराठी निबंध Essay On Jainism In Marathi { २०० शब्दांत }

प्राचीन भारतीय धर्मात जैन धर्म आहे. ते तत्वज्ञानाच्या विचारांवर आधारित आहे. जैन भक्त त्यांच्या चोवीस जैन अध्यापकांच्या आध्यात्मिक कल्पना आणि प्रवचनांचे अनुसरण करतात.

जैन धर्म जैन तत्वज्ञानावर आधारित आहे. भगवान महावीर जैन धर्माचे चोविसावे तीर्थंकर होते. जैन धर्मात तो देव म्हणून उपासना करतो. त्यांचा जन्म मनुष्य म्हणून झाला पण त्यांना ध्यानातून आत्मज्ञान प्राप्त झाले. त्यांनी आपले विलासी जीवन सोडले आणि तपस्वीपणासाठी वनवासात जीवन जगले.

जैन भक्त मंदिरात आणि घरात पूजा करतात. ते त्यांचे धार्मिक सण किंवा इतर कोणत्याही पवित्र उत्सवावर उपवास करतात. जैन भक्त त्यांना कर्माच्या आसक्तीपासून दूर ठेवण्यासाठी ध्यान साधतात. जैन भक्त महावीर, पार्श्वनाथ, नेमिनाथ आणि रूषभनाथ यांची उपासना करतात. देवतांना नमन आणि त्यांची विचारसरणी लक्षात ठेवणे हे जैनांचे पूजन विधी आहेत.

जैन पूजेच्या विधीमध्ये देवतांना विधीवत स्नान, मंदिरात अन्नार्पण आणि काही तांत्रिक परंपरा पाळल्या जातात. महावीर जयंती, पर्युषण आणि संवतसरी हे जैन धर्माचे काही महत्त्वाचे सण आहेत.

जैन भक्त सामान्यत: मूळ भाज्या, मध, अंडी, औषधे, अल्कोहोल आणि मांसाहारी पदार्थांचे सेवन करत नाहीत. जैन मान्यतेनुसार, जेव्हा कर्माद्वारे बाधा येत नाही तेव्हा आत्मा परिपूर्ण असतो आणि अस्तित्वामध्ये परिपूर्ण आनंद आणि ज्ञानाची अवस्था असते. एखाद्याने त्यांच्या कर्मापासून मुक्त होऊन जैन धर्मात मोक्ष प्राप्त केला पाहिजे. जैन समाजातील काही लोक बर्‍याच काळासाठी उपवास करतात. भारतात राजस्थान, गुजरात आणि देशाच्या इतर भागात जैन मंदिरे आहेत.

• अहमदनगर जिल्ह्याची संपूर्ण माहिती 

जैन धर्म वर मराठी निबंध Essay On Jainism In Marathi { ३०० शब्दांत }

जैन धर्म हा भारताच्या श्रमण परंपरेपासून उगम पावलेल्या प्राचीन धर्मांपैकी एक आहे. जैन धर्माचा अर्थ म्हणजे ‘जीनने उन्नती केलेला धर्म’. जैनचा शाब्दिक अर्थ म्हणजे कर्मांचा नाश करणारा आणि ‘जिन देव’ चे अनुयायी.

जगातील सर्वात जुना धर्म जैन धर्म हा श्रमणांचा धर्म असे म्हणतात. पहिल्या तीर्थंकर ऋषभनाथचा उल्लेख वेदांमध्ये आहे. अहिंसा हे जैन धर्माचे मूळ तत्व आहे. अयोग्य शरीर, शुद्ध शाकाहारी भोजन आणि शांत भाषण हे जैन अनुयायांचे पहिले वैशिष्ट्य आहे. जैन धर्माचे इतरही केवळ शुद्ध शाकाहारी भोजन स्वीकारतात आणि त्यांच्या धर्माबद्दल खूप जागरूक असतात.

२४ व्या तीर्थंकर महावीरांनी वेदांची मक्तेदारी नाकारली आणि वैदिक विधींचा आक्षेप घेतला. त्यांनी जीवनाच्या नैतिक मूल्यांचा पुरस्कार केला. महावीरांच्या मते, तपस्वी व संन्यास हा उपवास, नग्नता आणि इतर अत्याचारांच्या पद्धतींशी संबंधित आहे.

जैन धर्माचा उदय :-

इ.स.पूर्व सहाव्या शतकात भारतात धार्मिक अशांततेचे वातावरण होते. वैदिक काळाच्या नंतरचे जटिल विधी आणि त्याग फारच कठीण होते आणि सामान्य लोकांना ते मान्य नव्हते. पुजार्‍यांच्या उदयामुळे अंधश्रद्धेची आणि विस्तृत विधीची परंपरा जन्माला आली आणि परिस्थिती आणखी गुंतागुंतीची झाली.

त्या वेळी कठोर जातीव्यवस्थेने धुराला इंधन दिले. व्यवसायाच्या वाढीमुळे वैश्यची आर्थिक स्थिती सुधारली. परिणामी, त्यांना वर्ण सिस्टममध्ये त्यांची सामाजिक स्थिती सुधारण्याची इच्छा होती. म्हणूनच त्यांनी नव्याने उदयास आलेल्या जैन धर्माचे समर्थन केले.

जैन धर्माचा प्रसार :-

जैन धर्म चंद्रगुप्त मौर्य, खार्वेला कलिंगचा राजा आणि दक्षिण भारतातील गंगा, कदंब, चालुक्य आणि राष्ट्रकूट या राजघराण्यांत पसरला. शेवटचे तीर्थंकर भगवान महावीर यांनी धर्म आणि परंपरा सुरळीत केली. त्यांनी अहिंसा, अनंतवाद, सैयदवाद, अपरीग्रह आणि आत्म-स्वातंत्र्य ही तत्त्वे शिकविली.

पहिला जैन संघ तिसर्‍या शतकात आयोजित केला होता. पाटलिपुत्र येथे आयोजित करण्यात आले होते, अध्यक्षस्थानी दिगलाबारचे नेते स्तलाबाहू होते. वल्लभी येथे दुसरा जैन संघ आयोजित करण्यात आला होता. या परिषदेत ‘बारा अवयव’ संकलित केले गेले.

तात्पर्य :-

जैन धर्माने गैर-धार्मिक विचारसरणीद्वारे रूढीवादी धार्मिक प्रथांवर हल्ला केला. जैन धर्म लोकांच्या सोयीसाठी स्वतंत्र आणि सोप्या मार्गाचे वर्णन करते. अहिंसा हे जैन धर्माचे मूळ तत्व आहे.

• महात्मा गांधी वर मराठी निबंध

जैन धर्म वर मराठी निबंध Essay On Jainism In Marathi { ४०० शब्दांत }

जैन शब्दाची उत्पत्ती जीन शब्दापासून झाली. जैन धर्मात जिन म्हणजे विजय. ज्याने स्वत: जिंकला आहे त्याला जीतेंद्रिय म्हणतात. कुलकर्त्यांच्या परंपरेनुसार, जैन धर्मात एकूण ६३ महापुरुष आहेत, ज्यात अनुक्रमे चोवीस तीर्थंकर, बारा चक्रवर्ती, नऊ बलभद्र, नऊ वासुदेव आणि नऊ प्रति वासुदेव आहेत.

जैन धर्माच्या प्राचीन इतिहासाची ओळख :-

जैन धर्म हा जगातील सर्वात प्राचीन धर्म आहे, त्याला श्रमणांचा धर्म म्हणतात. पहिल्या तीर्थंकर ऋषभनाथचा उल्लेख वेदांमध्ये आहे. असे मानले जाते की वैदिक साहित्यात उल्लेखित यती व व्रती ब्राह्मण परंपरेऐवजी श्रमण परंपरेची होती.

हस्तलिखितामध्ये लिच्छवी, नाथ, मल्ला इत्यादी क्षत्रिय व्रत्यांमध्ये गणले जातात. श्रद्धाची परंपरा वेदांचे अनुसरण करणार्‍यांशी चालू होती. भगवान पार्श्वनाथ पर्यंत ही परंपरा संघटित स्वरूपात कधीच अस्तित्वात नव्हती. पार्श्वनाथ पंथ पार्श्वनाथपासून सुरू झाले आणि त्यांना या परंपरेचे संघटित स्वरूप प्राप्त झाले. भगवान महावीर पार्श्वनाथ पंथातील होते.

जैन धर्माची उत्पत्ती भारताच्या पुरातन परंपरेत आहे. ऋषभदेव आणि अरिष्टनेमी बद्दल आर्य काळात जैन धर्माच्या परंपरेचे वर्णन देखील आहे. महाभारत काळात नेमिनाथ या धर्माचे प्रमुख होते. जैन धर्माचा २२ वा तीर्थंकर अरिष्ट नेमिनाथ भगवान श्रीकृष्णाचे चुलतभाऊ होते. जैन धर्मामध्ये कृष्णाला त्याच्या त्र्यस्थ शालाका पुरुषांमध्ये समावेश आहे, जे बारा नारायणापैकी एक आहेत. असा विश्वास आहे की पुढील चौबासीमध्ये कृष्ण जैनांचे पहिले तीर्थंकर असतील.

इ.स.पू. आठव्या शतकात २३ वा तीर्थंकर पार्श्वनाथ यांचा जन्म काशी येथे झाला. ११ वा तीर्थंकर श्रेयनाथनाथ यांचा जन्मही काशीजवळ झाला होता. त्यांच्या नावावर सारनाथ यांचे नाव प्रचलित आहे. भगवान पार्श्वनाथ पर्यंत ही परंपरा संघटित स्वरूपात कधीच अस्तित्वात नव्हती. पार्श्वनाथ पंथांची उत्पत्ती पार्श्वनाथ येथून झाली आणि परंपरेला संघटित स्वरूप प्राप्त झाले. भगवान महावीर यांनीही पार्श्वनाथ पंथाची स्थापना केली.

संघ ही प्रणाली मुनी, अरिका, श्रावका आणि श्राविका म्हणून तयार केली गेली. याला त्यांचा चतुर्विघ संघ असे म्हणतात. भगवान महावीर यांचे वयाच्या ७२ व्या वर्षी निधन झाले.

इ.स.पू. पहिल्या शतकात कलिंगचा राजा खारवेल यांनी जैन धर्म स्वीकारला. ख्रिस्ताच्या सुरुवातीच्या काळात उत्तर भारतातील मथुरा आणि दक्षिण भारतातील म्हैसूर हे जैन धर्माचे अतिशय महत्त्वाचे केंद्र होते.

दक्षिणेतील गंगा, कदंबू, चालुक्य आणि राष्ट्रकूट राजवंशांनी पाचव्या ते बाराव्या शतकापर्यंत जैन धर्माच्या प्रचारात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. अनेक जैन संत आणि कवींनी तेथे आश्रय घेतला आणि मदत केली. अकराव्या शतकाच्या सुमारास चालुक्य घराण्याचे राजा सिद्धराज आणि त्याचा मुलगा कुमारपाला यांनी जैन धर्माला राजधर्म म्हणून घोषित केले आणि गुजरातमध्ये याचा व्यापक प्रचार झाला.

तात्पर्य :-

मुघल राजवटीत हिंदू, जैन आणि बौद्ध मंदिरांवर मुस्लिमांनी आक्रमण केले आणि सुमारे ७० टक्के मंदिरे उद्ध्वस्त झाली. घाबरलेल्या वातावरणात जैनांचा मठ हळूहळू कोसळू लागला आणि विघटित होऊ लागला, परंतु तरीही समाजातील लोक संघटित राहिले आणि त्यांनी जैन धर्माचा बचाव केला. भारतीय संस्कृती, सभ्यता आणि समाज विकसित करण्यात जैन धर्माच्या लोकांनी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.

हे निबंध सुद्धा अवश्य वाचा :-

• महाशिवरात्री वर मराठी निबंध
• शिवाजी महाराज वर निबंध
• होळी वर मराठी निबंध 
• दिवाळी वर मराठी निबंध 

FAQ