वायू प्रदूषण वर मराठी निबंध Essay On Air Pollution In Marathi

Essay On Air Pollution In Marathi वायू प्रदूषण हा आपल्या वातावरणाचा एक प्रमुख मुद्दा आहे. प्रदूषण ही जागतिक घटना आहे, म्हणून प्रत्येक देशाने याबद्दल गंभीर असले पाहिजे. त्याला कमी लेखणे आणि त्यावर एकत्र काम न करणे ही एक चूक असेल. प्रदूषण आपले जीवन धोक्यात आणू शकतो, म्हणून आपण कठोर निश्चयाने आणि एकत्रितपणे त्यास सामोरे जायला हवे.

Essay On Air Pollution In Marathi

वायू प्रदूषण वर मराठी निबंध Essay On Air Pollution In Marathi

वायू प्रदूषण वर १० ओळीत मराठी निबंध 10 Lines On Air Pollution In Marathi

१) हवेतील हानिकारक वायू, विषारी घटक इत्यादींचा प्रसार हवा प्रदूषणास जबाबदार आहे.

२) वायू प्रदूषणामुळे हवेच्या गुणवत्तेवर अत्यधिक परिणाम होतो, हे मानवी अस्तित्वासाठी धोकादायक आहेत.

३) औद्योगिक, वाहनांचे उत्सर्जन आणि ज्वालामुखीचा उद्रेक ही वायू प्रदूषणाची काही कारणे आहेत.

४) अतिप्रदूषित हवेचा परिणाम प्रदेशातील प्राणी आणि वनस्पतींवरही होतो.

५) २०१२ मध्ये वायू प्रदूषणामुळे जगभरात ६ दशलक्षाहून अधिक लोक मरण पावले.

६) वायू प्रदूषणाची प्रमुख कारणे म्हणजे मानवनिर्मित क्रिया.

७) धुके हा एक प्रकारचा हवा प्रदूषक आहे ज्यामुळे डोळे व घश्यांना त्रास होऊ शकतो, फुफ्फुसांना नुकसान होऊ शकते आणि दम्याचा त्रास देखील होऊ शकतो.

८) उद्योग आणि वाहनांमधील ग्रीनहाऊस वायूंमुळे वायू प्रदूषणाला चालना मिळाली.

९) जीवाश्म इंधन कमी करणे, इलेक्ट्रॉनिक वाहनांचा वापर, जंगलतोड करणे इत्यादीमुळे वायू प्रदूषण मोठ्या प्रमाणात कमी होऊ शकते.

१०) उर्जेच्या अक्षय स्त्रोतांचा उपयोग केल्याने वातावरण स्वच्छ आणि निरोगी राहण्यास मदत होते.

वायू प्रदूषण वर मराठी निबंध Essay On Air Pollution In Marathi { १०० शब्दांत }

वायू प्रदूषण म्हणजे वातावरणीय घटकांची अशुद्धता. हवेत हानिकारक वायूंच्या दूषितपणामुळे वायू प्रदूषण वाढते. घरातील काही क्रिया वायू प्रदूषणास जबाबदार असतात. थोडक्यात, दोन प्रकारचे वायू प्रदूषण आहेत:

अंतर्गत वायू प्रदूषण: घरातील वायू प्रदूषण म्हणजे घराच्या अग्नि-कार्यांद्वारे सुरू केलेल्या वायू प्रदूषकांचा संदर्भ. त्यामध्ये कोळसा, शेण, लाकूड दहन इत्यादींचा समावेश आहे. अंतर्गत वायू प्रदूषणात सामान्यत: सेंद्रीय संयुगे असतात. जर हा धूर योग्य प्रकारे हवेशीर झाला नाही तर ते लोकांचे नुकसान करू शकते.

बाह्य वायू प्रदूषण: बाह्य वायू प्रदूषण म्हणजे इंधन, औद्योगिक धूर, घरगुती व मैदानी कचरा जाळणे इत्यादीमुळे होणारे प्रदूषण. जसे ग्रीनहाऊस इफेक्ट, ओझोन कमी होणे आणि हवामान बदल इ. बाहेरील हवेमुळे तयार केलेली सामान्य घटना.

वायू प्रदूषण वर मराठी निबंध Essay On Air Pollution In Marathi { २०० शब्दांत }

वायू प्रदूषण हा आपल्या वातावरणात हानिकारक वायूंच्या वाढीव पातळीचा परिणाम आहे. हे अनेक पर्यावरणीय आणि आर्थिक समस्यांमुळे तयार होते. वायू प्रदूषणाचे परिणाम खालीलप्रमाणे आहेत:

ग्रीनहाऊस इफेक्ट: ग्रीनहाऊस इफेक्ट नायट्रोजन सल्फाइड, क्लोरोफ्लोरोकार्बन आणि इतर हानिकारक वायूंमुळे पृथ्वीच्या तापमानात वाढ होते. या हानिकारक वायू सूर्य किरणांना अडकवतात आणि यामुळे पृथ्वीच्या तापमानात अचानक वाढ होते.

धूके: धुके दृश्यमान वायू प्रदूषण आहे. धुके हा वातावरणाचा एक भाग आहे. सामान्य हिवाळ्यामध्ये धुकेचे थर हवेतील प्रदूषणात मिसळते आणि धुके बनतात. हे सल्फाइड, नायट्रोजन ऑक्साईड, कार्बन मोनोऑक्साइड आणि इतर ग्रीनहाऊस वायूंचे मिश्रण आहे.

ओझोनची कमी: ओझोन कमी होणे म्हणजे ओझोन थरात छिद्र तयार होणे. वातावरणात वाढते तापमान आणि हवेच्या विषाक्तपणाची पातळी ओझोन कमी होण्याचे कारण आहे.

हवामान बदल: अचानक हवामानातील बदलामागील एक कारण वायू प्रदूषण आहे. वायुजन्य अशुद्धता वातावरणीय तापमानात वाढ करू शकते आणि यामुळे हवामानात बदल होऊ शकतात.

आम्ल पाऊस: आम्ल पाऊस हवेत सल्फर डाय ऑक्साईड आणि नायट्रोजन डाय ऑक्साईडमुळे होतो. जेव्हा हे घटक प्रतिक्रिया देतात तेव्हा परिणामी आम्लतेचा पाऊस पडतो.

वायू प्रदूषणाचे प्रतिबंधक उपाय

औद्योगिक चिमणी आणि कचरा यासाठी काही कठोर नियम लागू करावा. औद्योगिक प्रदूषण विषारी रासायनिक पदार्थांद्वारे हवेला दूषित करते, अशा प्रकारे त्यांचे उपचार करणे आवश्यक आहे.

वायू प्रदूषणात परिवहन उद्योगांचे सर्वाधिक योगदान आहे. वाहनांसाठी इंधन वापरण्याऐवजी नैसर्गिक वायू वापरणे वायू प्रदूषण कमी करण्यासाठी चांगली सवय असू शकते.

वायू प्रदूषण वर मराठी निबंध Essay On Air Pollution In Marathi { ३०० शब्दांत }

वायु प्रदूषण हे संपूर्ण वातावरणीय हवेतील बाह्य घटकांचे मिश्रण आहे. उद्योग आणि मोटर वाहनांमधून उत्सर्जित हानिकारक आणि अवजड वायू हवामान, झाडे आणि मानवांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान करतात. काही नैसर्गिक आणि काही मानवी संसाधने हे वायू प्रदूषणाचे घटक आहेत.

तथापि बहुतेक वायू प्रदूषण मानवी कार्यांमुळे होते जसे: जीवाश्म, कोळसा आणि तेल जाळणे, कारखाने आणि मोटार वाहनांमध्ये हानिकारक वायू व पदार्थ सोडतात. कार्बन ऑक्साईड, नायट्रोजन ऑक्साईड, कार्बन मोनो ऑक्साईड, सल्फर ऑक्साईड इत्यादी हानिकारक रासायनिक घटक ताज्या हवेमध्ये मिसळत आहेत. मागील शतकात मोटार वाहनांच्या वाढत्या गरजेमुळे वायू प्रदूषणाची पातळी बर्‍याच प्रमाणात वाढली आहे, ज्यामुळे वायू प्रदूषणात ७०% वाढ झाली आहे.

वायू प्रदूषणाचे इतर स्त्रोत म्हणजे घन निष्पन्न होण्याच्या प्रक्रियेपासून लँडफिलमधील कचरा कुजणे आणि मिथेन वायू काढून टाकणे. वेगाने वाढणारी लोकसंख्या, औद्योगिकीकरण, स्वयंचलित वाहनांचा वापर वाढवणे, विमान इ. या समस्येमुळे पर्यावरणाचा गंभीर प्रश्न निर्माण झाला आहे.

ज्या क्षणी आपण प्रत्येक क्षणाला श्वास घेतो ती पूर्णपणे प्रदूषित हवा असते जी आपल्या फुफ्फुसात आणि शरीरात रक्त परिसंचरणातून जाते आणि आरोग्याच्या अगणित समस्येस कारणीभूत ठरते. प्रदूषित हवेमुळे झाडे, प्राणी आणि मानवांचा थेट किंवा अप्रत्यक्ष नाश होतो. जर वातावरणाचे रक्षण करणारी धोरणे गांभीर्याने व काटेकोरपणे पाळली गेली नाहीत तर, वायू प्रदूषणाची वाढती पातळी वार्षिक दशकात १ दशलक्ष टन एवढी वाढू शकते.

जेव्हा ताजी हवा धूळ, धूर, विषारी वायू, मोटर वाहने, गिरण्या आणि कारखाने इत्यादीमुळे प्रदूषित होते तेव्हा त्याला वायू प्रदूषण म्हणतात. आपल्या सर्वांना माहित आहे की, ताजी हवा निरोगी जीवनाची अत्यंत महत्त्वाची वस्तुस्थिती आहे, यासाठी  आपण विचार करणे आवश्यक आहे की जेव्हा संपूर्ण वातावरणाची हवा गलिच्छ होईल तेव्हा काय होईल.

सर्व प्रथम, वायू प्रदूषण ही संपूर्ण मानवजातीसाठी अत्यंत खेदजनक बाब आहे. वायू प्रदूषणाचे काही मोठे मोठे कारण म्हणजे शेतकर्‍यांचे पीक उत्पन्न वाढविण्यासाठी विषारी खते, कीटकनाशके इत्यादींचा वापर. या खतांमधून रासायनिक आणि घातक वायू (अमोनिया) सोडल्या जातात आणि हवेमध्ये मिसळल्यामुळे वायू प्रदूषण होते.

जीवाश्म इंधन जळणे; कोळसा, पेट्रोलियमसह इतर कारखान्यांमधील सरपण वगैरे वायू प्रदूषणाचे मुख्य घटक आहेत. मोटार वाहनांमधून निघणारे विविध प्रकारचे धूर आणि मोटार, बस, दुचाकी, ट्रक, जीप, गाड्या, विमान इत्यादी वाहने स्वयंचलित वाहनेदेखील वायू प्रदूषणाचे कारण आहेत.

वायू प्रदूषण वर मराठी निबंध Essay On Air Pollution In Marathi { ४०० शब्दांत }

जेव्हा विविध स्त्रोतांमधून प्रदूषक हवेत प्रवेश करतात तेव्हा वायु प्रदूषण होते. या प्रदूषकांमध्ये वायू, धूर किंवा हवेत तरंगणारे कण समाविष्ट आहेत. वायू प्रदूषण हा एक महत्त्वाचा पर्यावरणीय प्रश्न आहे जो आपण श्वास घेत असलेल्या हवेच्या गुणवत्तेशी संबंधित आहे आणि आपल्या आरोग्याशी तडजोड देखील करतो.

वायू प्रदूषण कारणे :-

वायू प्रदूषणाची अनेक कारणे आहेत आणि त्यापैकी बहुतेक मानवी प्रेरित आहेत. तथापि, काही नैसर्गिक कारणे देखील आहेत; तथापि, त्यांचा प्रभाव फारसा नाही.

१) जीवाश्म इंधन ज्वलन

जीवाश्म इंधन ही वनस्पती आणि प्राणी यांच्या जीवाश्म अवशेषांद्वारे तयार केलेली इंधन आहेत. त्यांच्यात कार्बनचे प्रमाण जास्त आहे. जीवाश्म इंधनाची काही सामान्य उदाहरणे म्हणजे पेट्रोल, डिझेल आणि कोळसा. जेव्हा जीवाश्म इंधन जाळले जाते तेव्हा हानिकारक वायू उपउत्पादक म्हणून तयार केल्या जातात.

२) औद्योगिक संपत

जगभरात अनेक उत्पादित उद्योग आहेत. उत्पादन प्रक्रियेमुळे हानिकारक निकास वायू तयार होतात जे आरोग्यासाठी आणि वातावरणास हानिकारक मानल्या जातात. हे वायू वातावरणात उत्सर्जित होतात. रासायनिक उद्योग, खत उत्पादन, जीवाश्म इंधन उत्पादन, प्लास्टिक उत्पादन इत्यादी उद्योग वायू प्रदूषणामध्ये सर्वात वाईट योगदान देणारे आहेत.

३) खाणकाम

जिथे जिथे खाणकाम उपक्रम राबविले जातात तेथे धूळ एक सामान्य घटना आहे. बर्‍याचदा ठिकाण धुळीत राहते आणि श्वास घेण्यास हवा अस्वास्थ्यकर असते. प्रदूषण हे खाणकामांमुळे निर्माण झालेल्या लहान कणांमुळे होते. हे कण बर्‍याचदा तासात हवेत तरंगण्याइतके लहान असतात.

४) ज्वालामुखी

ज्वालामुखी ही वायू प्रदूषणाची नैसर्गिक कारणे आहेत. जेव्हा एक ज्वालामुखी फुटतो तेव्हा तो लाव्हा आणि वायू वातावरणात मिसळतात. बरेचदा ते लहान खनिज कणांसह मिसळले जातात जे दिवसांमध्ये हवेत तरंगतात. तथापि, जगातील ज्वालामुखी केवळ वायू प्रदूषणामध्ये कमीतकमी योगदान देतात.

वायू प्रदूषण प्रभाव :-

१) श्वसन आजार

वायू प्रदूषण हे केवळ मानवांमध्येच नाही तर प्राण्यांमध्ये देखील श्वसनाच्या आजाराचे मुख्य कारण आहे. फुफ्फुस हा सर्वात जास्त महत्वाचा अवयव आहे आणि दमा आणि श्वासोच्छवासासारख्या वैद्यकीय परिस्थिती खूप सामान्य झाल्या आहेत.

२) ग्लोबल वार्मिंग

ग्लोबल वार्मिंग किंवा ग्रहाची तापमानवाढ हा वायू प्रदूषणाचा आणखी एक गंभीर परिणाम आहे. कार्बन डाय ऑक्साईड, कार्बन मोनोऑक्साइड इत्यादी वायू वातावरणाच्या वरच्या बाजूस एक थर बनवतात, ज्यामुळे ग्रीनहाऊस इफेक्ट नावाची घटना घडते.

३) वन्यजीव कमी

केवळ मानवच नाही तर वन्यजीवांनाही वायू प्रदूषणाचा त्रास होतो. वायू प्रदूषण मानवी आरोग्यासाठी हानिकारक आहे, त्याचप्रकारे ते इतर सजीवांच्या आरोग्यासाठी देखील हानिकारक आहे. प्राणीसुद्धा वायुप्रदूषणामुळे उद्भवणार्‍या श्वसनाच्या आजाराने ग्रस्त आहेत.

४) आम्ल पाऊस

जीवाश्म इंधन जळल्यास ते नायट्रोजन ऑक्साईड्स आणि सल्फर ऑक्साईड्स सारखे हानिकारक वायू सोडतात. जेव्हा असे वायू उच्च सांद्रतांमध्ये असतात तेव्हा ते पावसाच्या पाण्याला आम्ल बनवतात, परिणामी आम्ल पाऊस पडतो.

५) ओझोन थर कमी होणे

सूर्यप्रकाशापासून अतिनील किरण पृथ्वीच्या पृष्ठभागावर रोखण्यात ओझोन थर महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. जीवाश्म इंधन ज्वलनाच्या परिणामी तयार झालेल्या बरेच प्रदूषित वायू ओझोनच्या थराला नुकसान करतात.

निष्कर्ष

वायू प्रदूषण हा एक अतिशय महत्वाचा मुद्दा आहे जो केवळ मनुष्याच्या आरोग्यासाठीच नव्हे तर संपूर्ण ग्रहाच्या आरोग्यासाठी देखील संबंधित आहे.

हे निबंध सुद्धा अवश्य वाचा :-


वायू प्रदूषण म्हणजे काय व्याख्या?

जेव्हा पृथ्वीच्या वातावरणामध्ये निसर्गतः नसणारे घन किंवा घन कण तसेच जैविक रेणूंचा समावेश असलेल्या पदार्थांची हानीकारक किंवा अत्याधिक प्रमाणात वाढ होते ह्याला वायू प्रदूषण असे म्हणतात. यामुळे मानवांमध्ये रोग, ॲलर्जी आणि मृत्यूदेखील होऊ शकतात.

वायू प्रदूषणाची कारणे काय आहे?

धूर​
वाहनांचे उत्सर्जन
इंधन तेले
नैसर्गिक वायु
ओझोन आणि अस्थिर सेंद्रिय संयुगे
कार्बन मोनॉक्साईड
नायट्रोजन ऑक्साईड


हवेच्या प्रदूषणामुळे दुष्परिणाम काय होतो?

1) मानवाच्या बाबतीत प्रमुख रोग हे श्वसन मार्गास आणि फुफ्फूसाला होतात. त्याच प्रमाणे दमा, क्रॅन्सर, बेशुध्द पडणे, घसा खवखवणे, डोळयातुन पाणी येणे इ. विकार होतात. २)वसस्पतींच्या बाबतीत त्यांची वाढ खुटंणे, पाने वाळणे, वाकणे, झाड मरून जाणे किंवा उत्पन्न कमी येणे इत्यादी परिणाम होतात.


वायू प्रदूषणाचा मानवांवर कसा परिणाम होतो?

वायू प्रदूषणाच्या संपर्कात आल्याने प्रत्येकाच्या आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो. जेव्हा आपण वायू प्रदूषकांमध्ये श्वास घेतो तेव्हा ते आपल्या रक्तप्रवाहात प्रवेश करू शकतात आणि खोकला किंवा डोळ्यांना खाज येण्यास हातभार लावू शकतात आणि श्वासोच्छवासाचे आणि फुफ्फुसाचे अनेक आजार होऊ शकतात किंवा बिघडू शकतात, ज्यामुळे हॉस्पिटलायझेशन, कर्करोग किंवा अकाली मृत्यू देखील होतो.